TÜRKİYE’DE TOPLU KONUT İDARESİ (TOKİ) KONUT UYGULAMALARININ ŞEHİRLERİN YATAY GELİŞİMİNE ETKİLERİmalarının Şehirlerin Yatay Gelişimine Etkileri
Author :
Abstract
Ülkemizde bugüne kadar bütün illerde en az bir TOKİ konut uygulaması yapılmıştır. Hatta bazı şehirlerimizde birden fazla uygulama vardır. Ancak ilçe yerleşmelerinde belirli bir nüfus büyüklüğü ve konut talebi arandığından çok küçük ilçe merkezlerinde bu uygulamalar hayata geçmemiştir. Bununla birlikte afet ve diğer nedenlere bağlı olarak bazı köylerde de TOKİ uygulamaları mevcuttur. Bu konut projeleri, şehirlerin nüfusu, yerleşmesi ve sosyal yapıları üzerinde önemli değişimler meydana getirmektedir. Fakat ülkemizde bu konuda yapılan akademik çalışmalar sayıca fazla değildir. Bununla birlikte son yıllarda çalışmalarda dikkati çeken bir artış da gözlenmektedir. Makalede, Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden seçilen şehirlerde, TOKİ konut uygulamalarının şehrin yatay gelişime olan etkileri uydu görüntüleri yardımıyla ele alınmaya çalışılmıştır. Bu şehirler, Afyonkarahisar, Batman, Bingöl, Burdur, Edirne, Karabük ve Nevşehir’dir. Nüfus bakımından orta büyüklükte olan bu şehirlerde, TOKİ konutlarının inşasından sonra şehirlerin yatay gelişimlerinde çoğunlukla önemli değişimlerin olduğu tespit edilmiştir. Şüphesiz değişimlerin boyutları da yer seçimi ve konut sayısı ile doğru orantılı olarak gerçekleşmiştir. Bazı şehirlerde yerleşmenin yatay gelişimi çekim etkisi nedeniyle TOKİ konut alanlarına doğru yönelirken, bazılarında ise gelişmenin farklı yönlere doğru gerçekleştiği ayırt edilmiştir. TOKİ konutlarının Batman, Edirne ve Karabük’te kısmi çekim etkisi görülürken, Afyonkarahisar, Bingöl, Burdur ve Nevşehir’de daha güçlü bir çekim etkisi meydana gelmiştir. Dolayısı ile buralarda yer seçimi, topografik şartlar ve ulaşım başta olmak üzere birtakım etkenler söz konusu olmuştur.
Keywords
Abstract
In our country, there is at least one TOKİ housing application in almost all provinces and district centers. In fact, more than one application has been carried out in some city centers. However, since a certain population size and housing demand is sought in district settlements, these practices have not been implemented in very small district centers. However, TOKI practices are encountered even in villages due to various reasons. There are undoubtedly very different and important effects of TOKİ residential applications on urbanization. As a matter of fact, these housing projects create important changes on the population and social structures of the cities. However, academic studies on this subject in our country are not many. However, a remarkable increase in studies has recently been observed. In this article, Turkey's seven geographical regions from the selected cities, their impact on the horizontal development of the city of TOKI application has been considered with the help of satellite images. These cities are Afyonkarahisar, Batman, Bingöl, Burdur, Edirne, Karabük and Nevşehir. In these cities, which are medium sized in terms of population, it has been determined that there are mostly important changes in the horizontal development of the cities after the construction of TOKİ residences. Undoubtedly, the dimensions of the changes have been directly proportional to the choice of location and the number of dwellings. In some of the cities studied, TOKİ residences had a gravitational effect on the horizontal development of the cities. In some cities, horizontal development has taken place in different directions, except for the area where TOKI subjects are established. In Batman, Edirne and Karabük, TOKI's partial attraction effect was seen, while Afyonkarahisar, Bingöl, Burdur and Nevşehir were stronger. Therefore, there were a number of factors, particularly location selection and topographic conditions.
Keywords
- Aliağaoğlu, A. (2003). Afyon’da Şehir Morfolojisinin İki Unsuru: Cadde-Sokak Sistemi ve Konutlar. Coğrafi Bilimler Dergisi: 1(2), 63-83.
- Aliağaoğlu, A. (2004). Afyonkarahisar Şehir Coğrafyası, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Aslan, S., Güzey, Ö. (2015). “Karşılanabilir Konut” Sunumu: TOKİ Ankara Kusunlar Yoksul Grubu Konutları Örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 42-53.
- Bookchin, M. (1999). Kentsiz Kentleşme (Yurtdaşlığın Yükselişi ve Çöküşü). (B. Özyalçın, Çeviri). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Çabuk, S., Demir, K., Gökyer, E. (2016). Cumhuriyet’in Yeni Kenti Karabük’ün 1937-1988 Dönemi Mekânsal Gelişimi ve Şehir Planları. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel Sayı (2), 20-39.
- Eşkinat, R. (2012). Türk İnşaat Sektöründe (TOKİ’nin) Yeri ve Etkisi. DPUJSS (Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi), 2 (32), 159-172.
- Gottmann, J. (1976). Şehirsel Merkeziyetin Gelişmesi (N. Özgüç, Çeviri). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayın No.80.
- Gür, M. (2012). “Kimlik Sorunu: TOKİ Konutları”, 6. Ulusal Çatı ve Cephe Sempozyumu, 12-13 Nisan, Bursa.
- Gürlesel, C. F. (2012). 2023 Vizyonunda Gayrimenkul Sektörü. İstanbul: GYODER (Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği).
- Kan, C. (2018). Bingöl Şehrinin Depremselliği ve Yerleşme İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
- Karasu, M. A. (2017). Nasıl Bir Toplu Konut İdaresi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: Kayfor’14 Özel Sayı: 4, 455-477.
- Koca, H., Karadeniz, V. (2014). Erzincan Ovası’nda Toki Uygulamaları ve Kentleşme Üzerindeki Etkileri. Doğu Coğrafya Dergisi, 31, 101- 128.
- Koçak, H., Tolanlar, M. (2008). Kentsel Dönüşüm Uygulamaları (Aydın ve Afyonkarahisar Örnekleri). Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10 (2), 397-415.
- Oral, M., Özdemir, Ü. (2019). Üniversiteye Bağlı Sosyomekansal Bir Dönüşüm Sahası: Karabük 100. Yıl Mahallesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 41, 107-124.
- Özberk, N. (2017). Kentsel Yıkımın Politik Ekolojisi: Nevşehir Kalesi ve Çevresi Kentsel Dönüşüm Projesi Örneği. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 8 (21), 200-228.
- Soylu, H. (2003). Şehir Coğrafyası Açısından Bir Araştırma Bingöl. Erzurum: Aktif Yayınları.
- Soylu, H. (2009). Bingöl’de Hızlı Şehirleşmeden Kaynaklanan Çevre Sorunları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1), 87-104.
- Sunkar, M., Tonbul, S. (2010). Batman Şehrinin Kuruluş ve Gelişmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 21, 18-37.
- Şıkoğlu, E. (2017). Nevşehir Şehir Coğrafyası, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
- Şıkoğlu, E. Arslan, H. (2018). “Nevşehir’de Şehirsel Yerleşmenin Genel Morfolojik Görünümünü Etkileyen Coğrafi Faktörler Şehrin Mekânsal Algısı ve Okunabilirliği”, Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, 31 Ekim-2 Kasım, İstanbul.
- Tanrıverdi Yerlikaya, B. (2019). Toki’nin Değişen Rolünün Kentsel Gelişmeye Etkileri; Ankara Gölbaşı Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Tekik, M. (2013). Batman Şehri’nin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
- Tunçdilek, N. (1986). Türkiye’de Yerleşmenin Evrimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü.
- Tümertekin, E. (1973). Türkiye'de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü.
- Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (1997). Beşeri Coğrafya, İnsan-Kültür-Mekân. İstanbul: Çantay.
- Yakut, M. E. ve Ceylan, M. A. (2019). “Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Yükseköğretim Kurumlarının (Üniversitelerin) Şehirleşmeye Etkileri”, II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2019), 03-05 Ekim, Eskişehir.
- Yılmaz, E. (2016). Konut Sorunu ve Toplu Konut Üretiminde Toki’nin ve Belediyelerin Rolü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (7), 31-50.
- Yiğitbaşoğlu, H., Uğur, A. (2010). Burdur Gölü Havzasında Arazi Kullanım Özelliklerinden Kaynaklanan Çevre Sorunları. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 2 (2), 129-143.
- Yüce Gökşen, T. (2017). Erken Cumhuriyet Döneminde Edirne’de Kentsel Gelişim, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
- Yücedağ, C., Kaya, L. G., Ulu, A. (2017). Burdur Kenti Toplu Konut ve Site Alanlarının Peyzaj Tasarım Yeterliliğinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8 (2), 114-122.
- Yüksel, H. (2014). Sosyal Politika Unsuru Olarak Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Uygulamaları: Isparta İli Çünür ve Akkent Mahalleleri Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nca Yapılan Konutlarda İkamet Eden Konut Sakinlerine yönelik Bir Alan Araştırması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Zariç, S. (2012). Türkiye’de Kentsel Planlama ve Toki’nin Planlama Yetkilerindeki Genişlemenin Boyutları. Akademik Bakış Dergisi, 28, 1-19.
- On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Ankara.
- http://www.toki.gov.tr/kurulus-ve-tarihce E.T. 04.04.2020.
- http://www.toki.gov.tr/sosyal-konutlar E.T. 04.04.2020.
- https://www.toki.gov.tr/FaaliyetOzeti/ozet.pdf E.T. 19.04.2020.
- https://www.toki.gov.tr/uygulama/illere-gore-uygulamalar/bingöl E.T. 22.04.2020.
