SÜT ÜRETİMİ YAPAN KÜÇÜKBAŞ VE BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIK İŞLETME FAALİYETLERİNİN MUHASEBELEŞTİRME SÜRECİNİN VUK – TMS 41 VE BOBİ FRS BÖLÜM 7 AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI
Yazar :
Özet
Tarımsal faaliyetler konusu içerisinde yer alan hayvancılık sektörünün doğma, büyüme, üreme, olgunlaşma, ölüm gibi biyolojik dönüşüm içerisinde olması durumu muhasebeleştirme ve değerleme konusunu önemli kılmıştır. Çalışmada, Vergi Usul Kanunu (VUK), Türkiye Muhasebe Standardı (TMS) ve Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS), açısından bu özellikleri dikkate alınarak canlı hayvanların muhasebeleştirme ve değerleme konusu ele alınmaktadır. Çalışmanın uygulama kısmının yürütülebilmesi amacıyla, süt üretimi yapılan küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık sektöründe gerçekleşen faaliyetlerin anlaşılabilmesi için sektörde faaliyet gösteren işletmeler ile görüşmeler yapılmıştır. Bu işletmelerden küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarla ilgili olarak, hayvanların beslenme süreci, biyolojik dönüşümleri ve yıl içerisinde gerçekleşen faaliyetler, kesim ve sağım işlemleri ile ilgili bilgiler edinilmiştir. Daha sonra elde edilen verilerden yola çıkılarak, süt üretimi yapan küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık işletmelerinin, VUK, TMS–41 Tarımsal Faaliyetler Standardı ve BOBİ FRS BÖLÜM 7’ye uygun olarak yapılması gereken muhasebe kayıtlarının oluşturulmuş ve aralarında karşılaştırma yapılmıştır. Çalışmanın uygulama kısmındaki muhasebeleştirme işlemlerinde; VUK açısından yapılan işlemlerde mevcut Tek Düzen Hesap Planı kullanılmış olup, standartlar açısından yapılan işlemlerde ise; KGK tarafından 13.12.2018 tarihinde yayımlanan “Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Hesap Planı Taslağında” yer alan hesaplar kullanılmıştır. Uygulama sonucunda, küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığın muhasebeleştirilmesinde kullanılan hesaplarda farklılıklar ile değerleme işlemleri ve amortisman sürecinde farklılıkların olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Özet
The fact that the livestock sector, which is within the scope of agricultural activities, is in a biological transformation such as birth, growth, reproduction, maturation, and death has made the subject of accounting and valuation important. In the study, the accounting and valuation of livestock is discussed in terms of Tax Procedure Law (VUK), Turkish Accounting Standard (TMS) and Financial Reporting Standard for Large and Medium Sized Enterprises (BOBI FRS), taking into account these features. In order to carry out the application part of the study, interviews were conducted with the enterprises operating in the sector in order to understand the activities in the small cattle and cattle breeding sector where milk production is produced. From these enterprises, information was obtained about the feeding process of the small cattle and cattle, their biological transformations and the activities, slaughtering and milking processes that took place during the year. Based on the data obtained later, the accounting records of the small cattle and cattle breeding enterprises engaged in milk production, which should be made in accordance with VUK, TMS-41 Agricultural Activities Standard and BOBI FRS SECTION 7, were created and compared between them. In the accounting procedures in the application part of the study; In the transactions carried out in terms of VUK, the existing Uniform Account Plan was used, and in the transactions carried out in terms of standards; The accounts included in the "Draft Account Plan in Accordance with Financial Reporting Standards" published by KGK on 13.12.2018 were used. As a result of the application, it has been observed that there are differences in the accounts used in the accounting of small cattle and cattle breeding, and differences in the valuation procedures and depreciation processes.
Anahtar Kelimeler
- Azaltun, M.; Taştan, H. ve Mert, H. (2014). Büyükbaş Canlı Varlık İşletmelerinde TMS-41 Tarımsal Faaliyetler Standardının Uygulanmasına Eğitsel Bakış. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, XV(II), 117-130.
- Bozbayır, V. (2018). Tarımsal İşletmelerde Canlı Varlıkların TMS-41 Açısından Muhasebeleştirilmesi ve Değerleme İşlemlerinin Vergi Usul Kanunu ile Karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Fikret Otlu), Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cömert, Ç. E. (2019). İlk Uygulama Yılında Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı. İSMMMO Seminer, 71-74.
- Doğan, Z. ve Arslan, S. (2018). Tarımsal Faaliyetler Standardı: TMS-41 Çerçevesinde Su Ürünlerinin Muhasebeleştirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 1047-1065.
- Engindeniz, S. ve Uçar, K. (2014). Süt Keçisi Yetiştiriciliğinin Ekonomik Yönleri ve Yatırım Özellikleri. GTHB Türktarım Dergisi, 219, 78-83.
- Ertaş, F. C.; Çidem, İ. ve Çiğdem, R. (2018). Tarımsal Teşviklerin TMS 20 ve TMS41 Kapsamında İncelenmesi. Muhasebe ve Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), 579-583.
- Günaydın, G. (2009). Koyun Yetiştiriciliğinin Ekonomi Politiği. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2), 15-32.
- Gürsoy, O. (2009). Türkiye ve Avrupa Birliğinde Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinde Örgütlenme, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2), 79-95.
- http://www.fao.org/europe/programmes-and-projects/fao-turkey/tr/ adresinden 12.05.2020 tarihinde erişildi.
- https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kumes-Hayvanciligi-Uretimi-Aralik-2020-37214 adresinden 10.03.2021 tarihinde erişildi.
- https://kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/6538/TMS/TFRS-2017Seti adresinden 12.05.2020 tarihinde erişildi.
- İçöz, A. (2015). TMS-41 Çerçevesinde Tarımsal Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesinde Karşılaşılan Sorunlara Öneriler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1230-1235.
- KGK, BOBİ FRS Bölüm 7 Tarımsal Faaliyetler Standardı. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/PDF%20linkleri/bobi_frs.PDF adresinden 27.11.2021 tarihinde erişildi.
- KGK, TMS41 Tarımsal Faaliyetler Standardı. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe %20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2016Seti/TMS41.pdf adresinden 02.07.2021 tarihinde erişildi.
- Nergiz, M. (2013). Tarımsal Faaliyetler ve Canlı Hayvan Yetiştiriciliği Konularıyla İştigal Eden İşletmelerde Stoklar, Muhasebe ve Maliyet Muhasebesi Uygulamaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mahmut Yardımcıoğlu), Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Okutmuş, E. ve Kural, Ü. (2015). Bir Tarım İşletmesinde Canlı Varlıkların Muhasebeleştirilmesi. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 0(29), 252-281.
- Örten, R.; Kaval, H. ve Karapınar, A. (2018). TMS-TFRS Türkiye Muhasebe –Finansal Raporlama Standartları Uygulama ve Yorumları. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Özulucan, A. ve Deran, A. (2008). 41 Nolu TMS, VUK ve Tekdüzen Hesap Planı Açısından Küçük ve Büyükbaş Canlı Varlıkların Muhasebeleştirilmesi ve Değerleme İşleminde Karşılaşılan Güçlükler ve Çözüm Önerileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(25), 1-23.
- Paksoy, M. ve Özçelik, A. (2008). Kahramanmaraş İlinde Süt Üretimine Yönelik Keçi Yetiştiriciliğine Yer Veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14(4), 420-427.
- Şensoy, H. (2014). Tarımsal Faaliyetler Standardı ve Vergi Usul Kanununa göre Büyükbaş Hayvan İşletmelerinde Amortisman Hesaplaması ve Karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Durmuş Acar), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Taştan, H. (2015). Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ve Vergi Usul Kanununa (VUK) Göre Büyükbaş Canlı Varlıklar İçin Amortisman Ayrılmasının Karşılaştırmalı İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 175-184.
- Turan, Z.; Şanver, D. ve Öztürk, K. (2017). Türkiye’de Hayvancılık Sektöründen Süt İnekçiliğinin Önemi ve Yurt İçi Hasılaya Katkısı ve de Dış Ülkelerle Karşılaştırılması. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), 60-74.
- Vergi Usul Kanunu (VUK). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.4.213.pdf adresinden 25.06.2022
- Yılmaz, E. (2014). TMS-41 Tarımsal Faaliyetler Standardı Kapsamında Büyükbaş Canlı Varlıkların Değerlemesi ve Muhasebeleştirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 0(22), 232-239.
- Yılmaz, H. (2010). Süt Sığırcılığında Kooperatifler Aracılığıyla Desteklemenin Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Adana İli Örneği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Aykut Gül), Adana: Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
