Author:
Abstract
Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünün ardından tüm dünya basınında çıkan haberler, onun çağdaşları arasında yarattığı etkiyi ortaya koymaktadır. Bir kişi hakkında yapılan doğru haberler kadar yalan haberler de onun küresel anlamda taşıdığı değer hakkında fikir verebilir. Mustafa Kemal Atatürk, I. Dünya Savaşı’ndan itibaren binlerce gerçek ve gerçek dışı habere konu olmuştur. Kendisiyle ilgili gerçek ya da gerçeğe yakın haberler ağırlıklı olarak savaş yıllarında askerî başarı ve gayretlerini, 19 Mayıs 1919 sonrasında ise Padişahın ve devrin büyük devletlerinin isteklerine isyan eden bir Osmanlı Paşasının siyasi ve askerî faaliyetlerini içerir. Gerçek dışı haberlerin önemli bir kısmı onun gerçek vefat yılı olan 1938’den yıllar önce öldüğüne, öldürüldüğüne veya ölümcül sağlık sorunlarına sahip olduğuna ilişkindir. Özellikle Kurtuluş Savaşı gibi bir dönemde o hareketi başlatan ve içinde başat bir rol üstlenen birinin hayatını kaybetmesinin derece sarsıcı bir etki yaratacağı açıktır. Dönemin gazeteleri üzerine yapılan derinlikli akademik incelemeler bazı yayın organlarının bu tür sansasyonel haberler yaparak günlük tirajlarını artırmanın cazibesine kapıldıklarını göstermektedir. Bu çalışmada tüm bu basın yayın külliyatı içinde Mustafa Kemal Atatürk’ün sağlığı, hayati durumu ve sağlık sorunlarının yaratacağı sonuçlar ile ilgili haberler üzerine yoğunlaşılmıştır. 1920’lerden itibaren sıklıkla karşılaşılan bu haberlerde onun yaşam durumu önce bazı asılsız ölüm haberleri daha sonra ise ağır hastalıklar geçirdiğine dair bir seyir izlemekle birlikte Türkiye’den ABD’ye ilgi duyulan bir konu olarak göze çarpmaktadır.
Keywords
Abstract
The news published throughout the world after the death of Mustafa Kemal Atatürk reveals the effect of him on his contemporaries. In addition to the real news on someone, fake news on her/him can also give an opinion on this person’s value on the global scale. As from the World War I, Mustafa Kemal Atatürk has been mentioned in thousands of real and unreal news. The real or real-like news related to him predominantly included military success and efforts; after 19 May 1919, it included the political and military efforts of an Ottoman Pasha who was insubordinate to the Sultan and great powers of the time. The essential part of the unreal news has been about that he died many years before 1938, the real death year of him, or was killed or had malignant disease problems. Especially, in a period like the National Struggle, it is obvious to create a staggering effect the death of someone who was the pioneer of this movement and take a principal role within it. Comprehensive academic researches which are made on the newspapers of that period show that these newspapers were in pursuit to increase their daily circulations as doing such sensational news. This study focuses on the news that was published on his health, living capacity and the results posed by his health problems within all this press literature. From Turkey to the USA, it takes attention that his living status, before some groundless death news, after some fatal diseases emerged, has been an interest area in these news which has been met frequently since 1920.