Author:
Abstract
Düello, kökeni antik dönemlere dek dayanan, Batı kültürüne has bir gelenektir. Her ne kadar kaba haliyle bazı ilkçağ Germen kabilelerinde uygulanan bir âdet olsa da, düello zaman içerisinde ciddi değişikliklere uğramıştır. İlkçağlarda görülen düello benzeri uygulamalara bakıldığında, bunların daha çok bir suçludan beklenen tazmin şeklinde belirdiği görülür. Ayrıca Ortaçağlar düellosu da şiddet içermekle beraber, İlkçağlar’ın düello benzeri uygulamaları dehşet verici şiddet uygulamalarını çok daha fazla oranda benimsemişti. Bu anlamda, düello yüzyıllar boyunca pek çok ülkede görülmekle birlikte asıl kurumsallığını Avrupa’da bulmuştur denilebilir. Bu kurumsallığın temellerini ise Ortaçağ Avrupa’sında beliren bir gelenek olarak şövalyeliğe borçludur. Şövalyelik, zaman içerisinde gittikçe benimsenerek bir gelenek olmaktan çıkmış ve Ortaçağ’a özgü bir kurum halini almıştır. Bu kurumun gelenekleri de, toplumda kendine kolayca bir yer bulmuştur. Fakat şövalyelik kurumunun ve buna bağlı geleneklerin halk tabakasını pek kapsamadığı görülür. Zira bu kurum, toplumsal yapının üstte yer alan kısmına hitap etmekte; daha ziyade soyluları ve savaşçı özellikler gösteren orta tabaka ile bunların haleflerini kapsamaktaydı. Öte yandan, Doğulu ülkelerde de düello benzeri karşılaşma ve çarpışmalar görülmüştür. Osmanlı belgelerinde de, gerek gayrimüslimlerin ve gerekse Türklerin kendi aralarında ya da bir gayrimüslim ile bir Türk’ün arasında vuku bulan düellolara ilişkin çarpıcı bilgiler yer almaktadır. Bu bağlamda, burada ilk olarak Batı ülkelerindeki düello geleneğine ilişkin genel ve kuramsal bir çerçeve oluşturulacak; daha sonra ise Osmanlı ülkesinde gerçekleşen düello karşılaşmaları arşiv belgelerinin tanıklığıyla incelenecektir.
Keywords
Abstract
Duelling (single combat) is a peculiar tradition to the Western cultur which has a root to the antique periods. In spite of the fact that it is a tradition in which had been performed some Germanic tribes, duelling seriously changed in time. Considering the duelling-like practices that seen in the Antiquity, it is seen that that was a compensation to pay by the guilty. Besides, duelling-like practices of the Antiquity had adopted appaling violence much more than the Middle Ages did. In this respect, along with seeing in lots of country through the centuries, it has found its institutionalism in Europe. The essences of this institutionalism is owed to knighthood as a tradition that emerged in the Middle Ages. Knighthood was adopted gradually and became an institution, instead of being a tradition. And also the customs of this institution could have a place in the society easily. However, neither knighthood as an institution and nor its customs did not contain the layer of people. For, this institution was addressing to the upper part of the society; it was containing the noble people, some warriors and their successors. On the other hand, duel-like encounters and combats seen in the Eastern countries as well. In the Ottoman documents, there are certain impressive informations about duels both among non-muslims and Turks or between a non-muslim and a Turk. In this sense, here, a general and theoretical framework that attached to the duelling tradition in some Western countries will be drawn; some duelling encounters taken place in the Ottoman country shall be examined by the witness of archive documents.