Author:
Abstract
Çakmaktepe Mağarası, Sandıklı doğusunda, Kumalar Dağı’nın batı yamaçlarından doğan Kovalık Deresi’nin kabul havzasında yer alır. Mağara kısmen altere olmuş trakitik lavlar içersinde gelişmiştir. Ancak mağara, trakitik lavların bünyesindeki nispeten kolay çözülebilen silikat minerallerin (feldispatlar) özellikle sanidin mineralinin çözülmesi ve ayrışma ürünlerinin (kaolin) su hareketleri ile taşınması ile oluşan psödokarstik bir mağaradır. Mağarada tipik karstik mağaralarda bulunan şaftlar, yan galeriler vb bulunmasına karşın damlataş oluşumlarına rastlanmaz. Çakmaktepe Mağarası, ileri derecede altere olmuş trakit ve trakiandezit örtü kayalarından sıyrılmakta olan subvolkanik trakitlerin yüzlek verdiği kesimde, alçalmakta olan yerel morfolojik kaide seviyesine göre oluşan bir mağara niteliğindedir. Morfolojik olarak yatay mağara niteliğindeki Çakmaktepe Mağarası, karst morfolojisi ve mağara oluşumu açısından az rastlanan bir örnek olup sıra dışı özellikleri nedeniyle önem taşımaktadır. Çeşitli silikat kayaçlarda kimyasal çözülmenin önemli rol oynadığı mağara oluşumları bilinmektedir. Bu kayaçlarda mağara ve galeri oluşumunda esas olarak kuvars ve feldispatların kimyasal olarak çözülmesi önemli rol oynamaktadır. Ancak silikat kayalarda mağara oluşumu ile kimyasal olarak çözülebilir kayaçlardaki mağara oluşumu arasında bazı farklar da vardır. Bu konuda tartışmalar halen sürmektedir. Trakitik lavlarda, oluşumlarında çözülme süreçlerinin de önemli rol oynadığı mağaralarla ilgili bir çalışmaya dünya literatüründe rastlanmaması nedeniyle Çakmak Tepe mağarası ayrı bir öneme sahiptir. Bu çalışmada Çakmaktepe Mağarası’nın oluşumu, çevresiyle birlikte değerlendirilerek ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
Çakmaktepe Cave is located in source area of Kovalık Creek, which originates from western slopes of Kumalar Mountain in the east of Sandıklı town. The cave developed in partially altered trachytic lava. However, it is a pseudokarstic cave formed by dissolution of relatively easily soluble silicate minerals (feldspars), particularly of sanidine mineral contained by trachytic lava and transport of weathering products (kaolin) by water. Although the cave contains shafts, lateral galleries etc., which are typically found in karstic caves, it contains no stalactite formations. Çakmaktepe Cave formed according to local morphological base level, which showed a downward movement, at the sections where highly altered subvolcanic trachytes exhumed from cover rocks, crop out. Çakmaktepe Cave, which is a morphologically horizontal cave, is important due to its karst morphology; its rare and extraordinary characteristics in respect of cave formations. There are known cave formations, in which chemical dissolution plays an important role in various silicate rocks. In these rocks, chemical dissolution of particularly quartz and feldspars plays an important role in the formation of caves and galleries. However, there are some differences between the cave formation in silicate rocks and cave formations in chemically soluble rocks. The issue remains controversial. Çakmaktepe Cave is of great importance as it will be the first in the world literature to investigate the caves in trachytic lava, where dissolution processes play an important role in cave formation. This study deals with formation of Çakmaktepe Cave through the evaluation of the cave with its surrounding.