Author:
Abstract
Balkan, Birinci Dünya ve İstiklal savaşlarının enkazı üzerine kurulan Cumhuriyet, siyasi, sosyal ve iktisadi alanlarda olduğu gibi sağlık alanında da büyük zorluklarla karşı karşıya kalmıştır. Genç Cumhuriyet’in, söz konusu alanlardaki zorlukları aşma yolundaki modernleşme çabaları, doğal olarak, sağlık alanında da kendisini göstermiştir. Şüphesiz, sağlık alanındaki ilk önemli gelişme 1920 yılında Sağlık Bakanlığı adıyla bir bakanlığın kurulmuş olmasıdır. Bakanlığın kurulmasıyla birlikte sağlık hizmetleri daha iyi bir biçimde yürütülmüş ve bilhassa Refik Saydam döneminde sağlık politikalarının temelleri atılmıştır. Tek partili dönemde Cumhuriyet’in sağlık politikası, ülkenin her tarafında hastane, dispanser, tanı ve tedavi merkezleri açarak sağlık örgütünü genişletmek, başta doktor olmak üzere diğer sağlık personeli sayısını arttırmak, salgın hastalıklarla mücadele etmek, sağlık ve sosyal yardım yasaları yapmak ve sağlık hizmetlerini köylere kadar götürmek şeklinde gerçekleşmiştir. Erken Cumhuriyet Türkiye’sinin sağlık politikalarının bir neticesi olarak Diyarbakır’da çok sayıda sağlık kuruluşu açılmış ve bu kurumlarda hekim ve veterinerlerin yanı sıra çok sayıda sağlık memuru görev yapmıştır. Yanı sıra, Cumhuriyet’in ilk yıllarında tüm ülkede olduğu gibi, Diyarbakır’da da başta sıtma, tifo ve şark çıbanı olmak üzere çiçek, difteri ve lekeli hüma gibi bulaşıcı hastalıklar yaygın olarak görülmekteydi. Diyarbakır’daki bulaşıcı hastalıklarla mücadelede sağlık kuruluşları ve Halkevi önemli çalışmalar yapmaktaydı. Bu çalışmada, Tek partili dönem olarak adlandırılan 1923-1946 yılları arasındaki dönemde Diyarbakır’ın sağlık durumu ele alınacaktır. Çalışmayla, bir nebze de olsa, erken Cumhuriyet’in sağlık politikası ve Diyarbakır’daki izdüşümü ortaya konmaya gayret edilecektir.
Keywords
Abstract
The Republic, which was established on the wreckage of Balkan Wars, First World War and the Independence War, faced lots of great difficulties in the political, social and economic areas as well as in the health area. Young Republic’s modernization efforts towards overcoming the challenges in these fields, naturally, have shown itself in the field of the health. Of course, the first major development in the field of the health was the establishment of a ministry in 1920, with the name of the Ministry of Health. With the establishment of the Ministry, health care services were carried out better and the foundations of the health policies were laid, especially during the period of Refik Saydam. In the single-party era, the health policy of the Republic was; expanding health care organization by opening hospitals, dispensaries, the diagnostic and treatment centres in every part of the country, increasing the number of other health personnel especially of the doctors, fighting against contagious diseases, making laws of health and social care and bringing health services to villages As a result of the early health policies of the Republican Turkey, a large number of health care providers were opened in Diyarbakır and as well as physicians and veterinarians, a large number of health officers worked in these institutions. In the early years of the Republic, in Diyarbakır as well as all over the country, infectious diseases such as malaria, typhoid fever and leishmaniasis and especially diphtheria, stained huma and smallpox were seen. Health institutions and Community Centre in Diyarbakır were making significant efforts in combating infectious diseases. In this study, the health situation of Diyarbakır between the years of 1923-1926, which is known as the single-party era will be studied. With this study, the health policy of the early Republic and its projection in Diyarbakır will be put forward a little bit.