Author:
Abstract
İsrâiliyât, başta Yahudi kültüründen olmak üzere Hıristiyan, Fars, Hind, Orta Asya ve hatta Çin kültüründen İslam kültürüne geçmiş bilgilerin genel adıdır. Bu bilgiler daha çok İsrâiloğulları diye bilinen Yahudilerden geçtiği için İsrâiliyât diye isimlendirilmiştir. Ancak İslam’ın ortaya çıktığı bölge olan Orta Doğu’ya yakın olan diğer kültürlerden de önemli miktarda bilgi akışı olmuştur. Bilhassa bölgenin önemli bir dini olan Hıristiyanlıktan ve yine o zamanlar Hıristiyan bir toplum olan Bizans/Grek kültüründen de önemli miktarda bilgi ve haber İslam kültürüne girmiştir. Bunun yanında yine bölgenin önemli bir medeniyet ve kültür havzası olan İran kültürü, dünyanın en eski kültürlerinden birini oluşturan Hind ve Çin kültürü ve özellikle de Orta Asya bölgesinde yaşayan Türk/şaman kültürüne ait bazı kültürel unsurlar da bir ölçüde İslam kültür hazinesi arasındaki yerini almıştır. İsrâilî haber ve bilgiler İslam’ın peygamberi Hz. Muhammed döneminden itibaren İslam kültürüne geçmeye başlamıştır. Bu dönemde ağırlıklı olarak Yahudi din kültürü Müslümanların ilgisini çekmiştir. Zira Kur’an, Yahudilerin geçmişinden, İsrâiloğulları tarihinden, onların kutsal kitaplarından, peygamberlerinden ve diğer önemli şahsiyetlerinden sık sık bahsediyor, onlara ait bazı bilgiler sunuyordu. Kur’an’ın uzun uzadıya bahsetmeyip sadece temasta bulunduğu bu hususlarla ilgili geniş bilgi almak üzere Müslümanlar, aralarında yaşayan Yahudilere sorular soruyor, onların verdiği cevapları konuyla ilgili önemli bir bilgi olarak alıyorlardı. Daha sonraki dönemlerde İslam coğrafyasının gelişmesine ve genişlemesine paralel olarak yeni karşılaşılan kültürlerden de bilgi akımı meydana gelmeye başladı. Pek çok İslâmî kaynakta yer alan isrâilî haberlere zaman zaman tepkiler de gösterilmiştir. Bu konuda Müslümanların kutsal kitabı Kur’an ve yine Müslümanların peygamberi Hz. Muhammed olumlu veya olumsuz tepkiler ortaya koymuş, buna göre isrâilî haberler karşısında takınılacak tavır konusunda bir çerçeve belirlenmiştir. Diğer Müslüman âlimler de belirlenen bu çerçeve içerisinden bir takım tepkiler geliştirmişlerdir. Ancak öyle veya böyle bu isrâilî haberler İslâmî kaynakların büyük bir kısmına girmiş, bu kaynakları okuyanlar üzerinde de ciddi bir etki meydana getirmiştir. Bu cümleden olarak Müslüman Osmanlı halkının inanca dayalı kültürleri üzerinde de isrâiliyâtın büyük bir etkisi olmuştur. Osmanlı halkının beslendiği ve bolca istifade ettiği dini kaynaklarda çok sayıda isrâilî haber ve bilgi
Keywords
Abstract
Isra’iliyat is the general term used to specify knowledge transferred to Islamic culture from some other cultures including Jewish being primary, Christian, Persian, Indian, central Asian, and even Chinese cultures. Since most of this knowledge is transferred from Jews, known as The Israelites, it is called as isra’iliyat. Nevertheless, there was also a considerable amount of knowledge flux from surrounding cultures of the Middle East, where Islam originates. There was a significant knowledge and information flow especially from Christianity, which is a major religion in the region and Byzantine/Greek culture which was a Christian society then. In addition, Persian culture, a significant cradle of culture and civilization in the region, Indian and Chinese cultures, two of the oldest in the world, and fragments of Central-Asian Turkish/Shaman culture constituted the rich repertory of the Islamic culture. Israeli news and information had started transferring to Islamic culture as early as the Prophet Mohammed era. During this era, especially Jewish religious culture had attracted Muslims. Yet the Koran was frequently mentioning the past of the Jewish people, Israeli history, scriptures, prophets, and other major personalities. To get a broader sight into such information, Muslims often questioned Jewish around them and took their answers as a reference. In the subsequent periods, parallel to the expansion of the Islamic territory, an information flow started from newly encountered cultures too. Reactions to these Israeli items, which were present in many sources, were not missing. Holy Koran and Prophet Mohammed remarked either affirmative or dissident views on this issue and specified a framework towards these Israeli items. Subsequent Muslim scholars responded to the issue accordingly. Nevertheless, one way or another, these Israeli items found themselves a place in the majority of the sources and had a serious impact on readership of these sources. As yet explained, isra’iliyat had a major effect on the faith-based culture of the Muslim Ottomans. There was plentiful Israeli information in the religious sources that Ottomans benefited. These items grabbed attention of public since they were of mythical essence, fantastic and reflected dreams of ordinary people. This involvement was very effective on shaping their religious culture around these mythical acquaintances. In this study, these issues will be held and dwelled on with examples and how isra