177 NUMARALI HALEP ŞER’İYE SİCİLİNE (EVKÂF MUHASEBE DEFTERİNE) GÖRE XIX. YÜZYIL BAŞLARINDA HALEP VAKIFLARININ GELİR VE GİDERLERİ
Author:
Abstract
XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin önemli merkezlerinden olan Halep’te 415 adet vakıf bulunmaktadır. İncelemiş olduğumuz 177 Numaralı Halep Evkâf Muhasebe Defterinde bu vakıflardan 85 tanesinin 1226-1230 (1811-1815) tarihleri arasındaki muhasebeleri incelerek hesapları ibra edilmiştir. Vakıflar, dönemin sosyal, kültürel ve dini hayatının en önemli hizmet kurumudur. Vakıfların finansman kaynaklarının ne olduğu, hangi oranlarda nerelerden gelir elde edildiği, hizmetleri için nerelere hangi oranlarda harcama yapıldığı, 177 Numaralı Halep Evkâf Muhasebe Defteri verilerine göre değerlendirilmiştir. Halep, Osmanlı devletinin en önemli ticari ve iktisadi merkezlerinden olduğu için bu durum vakıfların gelir kaynaklarına da yansımıştır. Vakıfların gelir kaynaklarının büyük bir kısmını dükkan, han, hamam ve ev gibi gayrimenkullerden alınan kiralar oluşturmuştur. Vakıflara ait hizmet binaları ve gelir getiren yapıların tamir ve bakım masrafları, vakıfların en büyük gider kalemleridir. Vakıflara ait gayrimenkullerin zamanla harap olması ve tamir masraflarının yüksekliği, vakıflar için büyük sıkıntılar ortaya çıkarmıştır. Belirtilen sıkıntılar Halep’te huluvvül-örfi ve hukr uygulamalarına sebep olmuştur. Tamir ve bakımı yapılamayan çok sayıda binanın arsaları düşük ücretlerle kiraya verilmiştir. Bu durum çok sayıda hizmet ve gelir getiren binaya sahip olan vakıfların kuruluşundan belirli bir zaman geçtikten sonra içine düştükleri sıkıntıları göstermektedir.
Keywords
Abstract
Aleppo was important centers of Ottoman State in 19th century, there were 415 waqfs in this century. We worked especially on Halep Evkaf Defteri, which is the number 177. In the defter there were 85 waqfs written between 1226-30H./1811-15M.Waqfs were the most important institution of service of social, cultural and religious life Funding sources of the Foundations, Where and in which propotions were their fundings coming from and to where these fundings was evaluated according to the Aleppo Book of Foundations numbered 177. Aleppo was the most important commercial and economic centers of the Ottoman Empire so this situation reflected in the sources of incomes of the foundations. A large part of the income sources of the waqfs were consisted from rents of real estate such as of shops, inns, and baths. The costs of repair and maintenance of service buildings belong to the foundations were largest expense items of the foundations.In the expenditures of the waqfs were repairing and maintenance costs of the properties to be crumbling foundations height over time, revealed major problems for waqfss. The problems mentioned caused practising of huluvvül-örfi and hukr applications in Aleppo. A large number of plots of buildings that can not be repair and maintenanced were rented at low wages. This situation shows, that the problems the waqfs which has a large number of revenue-generating services, fall into after a certain time.