Author:
Abstract
Kütüphane ve arşiv binaları, hem çok sayıda insan tarafından kullanılan kamu tesisleri olmaları hem de kültürel miras sayılan pek çok eserleri muhafaza etmeleri açısından önemlidir. Tüm işyerlerinde olduğu gibi kütüphane ve arşiv binaları da iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlikeleri ve bu tehlikelerden kaynaklanan riskleri bünyesinde barındırır. Kütüphane ve arşiv binalarını diğer işyerlerinden ayıran en önemli fark, bu binalardaki riskler sadece bu binaları kullanan personel, ziyaretçi, araştırmacı ve öğrenciler için bir tehdit oluşturmaz aynı zamanda geçmişe ışık tutan nadir eser, belge, doküman, harita ve fotoğraf gibi kültürel miras niteliğindeki kütüphane ve arşiv malzemesi için de tehdit oluşturur. Zira hem insan hem de kültürel miras eserlerinin kaybı geri getirilemez özelliktedir. Bu binaları kullanan insanlar için, kazaya sebebiyet verebilecek veya acil / afet durumunda yaralanma, sağlığın bozulması veya ölüm ile sonuçlanabilecek yapısal riskler mevcut iken; tüm insanlığın kültürel mirası niteliğindeki eserler ve arşiv malzemeleri, hem bu yapısal riskler hem de sıcaklık, nem, ışık, toz gibi çevresel koşullardan kaynaklanacak risklerden etkilenmektedirler. Bu nedenle bina bütününde (okuma, depolama alanları) olan veya bina çevresinden gelebilecek olan tehlikelere karşı proaktif önlemlerin alınması gereklidir. Bu önlemlerin alınabilmesi için kütüphane ve arşiv mekânlarındaki potansiyel tehlikelerin belirlendiği risk analizleri, ölçüm ve gözleme dayalı izleme, sürekli gözden geçirme faaliyetleri ile düzenleyici ve önleyici kontrol tedbirlerinin tanımlanması önem kazanmaktadır. Bu çalışmada 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunundaki mevzuat kapsamında kütüphane ve arşiv binalarındaki sağlık ve güvenlik riskleri değerlendirilmiş, mevcut risklerin kabul edilebilir düzeye indirilebilmesi için alınması gereken önlemler belirlenmiştir. Bu amaç için "5x5 Risk Değerlendirme Tablosu" yöntemi kullanılmıştır. Uygulamanın tüm kütüphane ve arşiv binaları için kullanılabilir olması ve bir örnek teşkil edebilmesi için belirli bir kütüphane veya arşiv binası yerine herhangi bir kütüphane veya arşiv binasında karşılaşılabilecek riskler değerlendirilmiştir. Risk değerlendirmesi çalışmasında hem çalışanlara hem de eserlere zarar verebilecek riskler değerlendirilmiştir. Kültürel miras niteliğindeki eserler için de risk değerlendirilmesinin yapılması bir ilktir. Çalışanlar ve eserler için ayrı ayrı, 10'ar adet "Çevresel Risk" ve 10'ar adet "Afet Riski
Keywords
Abstract
Library and archive buildings are crucial both because they are public facilities used by protect many collections regarded as cultural heritage. As in all business locations, library and archive buildings have threats related to occupational health and safety and risks resulted from these. The most important difference