Author:
Abstract
Dilin çeşitli alanlarında çalışma yapan dilbilimi 1960’lı yıllarda yeni dilbilgisel kurallarıyla kendine çok önemli bir çalışma sahası oluşturmuştur. Bunlardan biri de metin dilbilimdir. Metni esas alan, metin yapılarını inceleyen bu yeni alan dilbilimin özgün çalışma zeminlerinden birini oluşturmaktadır. Tümcenin en büyük birim olduğu anlayışının bozulmasıyla beraber metin dilbilimde de ilerlemeler olmuştur. Metin incelemelerinde önemli olan tek tek tümceler değil de metnin bütünüdür. Diğer bir değişle incelenen şey metnin bir bütün olarak kendisi, yapısı ve işlevinin yanı sıra metni oluşturan öğeler arasındaki bağlar ve ilişkilerdir. Metin dilbilim ayrıca metinlerin anlamsal yapılarını belirlemeye çalışır. Metnin ana konusu ve alt konularının belirlenmesi, metnin görünen yapısının dışında derin yapısının araştırılması ancak metin bilimle olmaktadır. Bu anlayışla inceleme konusuna yaklaşan metin bilim şiir, öykü gibi her çeşit dil ile ilgili malzemeyi metin yapan ölçüt ve kuralları saptar. Bu bağlamda kısa öyküler de metin özellikleri taşıdıklarından metin dilbilimin araştırma alanına girmektedirler. Bu incelemede Sait Faik’in yazdığı ve yoksul insanların hayatını anlatan “Semaver” adlı hikâye metin dilbilimin kuralları ve yaklaşımları ışığında bağdaşıklık görünümleri ele alınarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu hikâyenin çözümlenmesindeki amaç metinde görünen yapı olarak bilinen metnin içinde var olan unsurların yani metindeki dilbilgisel yapının belirlenmesidir. Metin dilbilimde bu tür yapılara metnin küçük ölçekli yapısı da denir. Öncelikle tümce, tümce ötesi anlayış ve metin dilbilim, metin dilbilim ve söylem çözümlemesi ayrıca metin kavramı hakkında bilgi verilmiştir. Metin dilbilimsel bağdaşıklık başlığıyla asıl konuya girilerek öyküde gönderimsel bağdaşıklık görünümleri incelenmiş ardından bağımsız gönderim öğeleri başlığıyla; kişi adılları, gösterme adılları, dönüşlülük adılları, gösterme sıfatları, bağımlı gönderim öğeleri başlığı altında ise iyelik ekleri, belirtme durum eki, ilgi ekleri, kişi ekleri, öyküde biçimsel bağdaşıklık görünümleri başlığı altında ise bağlaçlar, değiştirim, sözlüksel bağdaşıklık, eksilti, zaman-görünüş-kip unsurları incelenmiştir. Öyküden alınan örneklerle konuya açıklık kazandırılmıştır. İncelemede biçimsel bağlantılar tespit edilerek metnin bağdaşıklık görünümlerinin somut olarak ortaya konması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
Linguistics which deals with different fields in languages composed itself new study fields in a sensible way with the help of new grammatical rules in 1960s. One of these new fields is textual linguistics. This new field which analyzes textual features and is based on text itself constitutes of an authentic study scope of linguistics. With the disruption of understanding of “sentence is the main unit in a text”, the improvements have occurred in textual linguistics. That is to say, in a textual analysis not are one by one sentences important but the text as a whole. In other words, a textual analysis is formed by the examination of text itself as a whole, relations between the units that constitute of the text , as well as its construction and function. Besides, Textual linguistics tries to determine the construction of meaning in texts. Determination of main-topic , sub-topics and the analysis of deep textual meanings apart from its surface structure can only be done by textual linguistics. The textual linguistics which approaches analyses with this consideration determines rules of being a text in poems, stories or any other materials related to the language. In this regard, short stories are also in the scope of textual linguistics because they have textual features. In this paper, it is aimed to present the story “SEMAVER” written by Sait Faik ( tells the story of the poor) by dealing with appearances of coherence in the light of textual linguistics rules and approaches.The main reason of analyzing this text is to determine the grammatical construction that is known as surface structure of the text. In the textual linguistics these structures are also called as small scale of the text. Firstly ,the information is given about a sentence, understanding beyond the sentence , textual linguistics, conversational analysis and the concept of a text. The appearances of referential cohesion in the story is analyzed after broaching to the subject with the title of appearance of textual coherence . After that, personal pronouns ,demonstrative pronouns ,reflexive pronouns and demonstrative adjectives are analyzed under the title of free referential items. Under the title of bound referential items, possessive suffixes ,accusative case suffixes ,relative pronouns, personal endings are analyzed. Under the title of formal appearances of cohesion in the story, conjunctions, substitution, lexical cohesion, ellipsis and time