Author:
Abstract
Osmanlı öncesinde Memlûkler döneminde Başşehir Kahire ve Dımaşk’ın ardından diğer bir önemli ilim merkezi Halep’tir. Bu dönemde faaliyet gösteren ilmî müesseselerin büyük çoğunluğu Zengîler ve Eyyûbîler’den devralınmış ve bu medreseler çoğunlukla devlet adamları tarafından inşa edilmiştir. Ancak bazen ilim erbabı kimseler de medrese inşâ ettirmiştir. Memlûk öncesi dönemde Halep’te özellikle Nureddin Mahmud Zengî ve Eyyûbî emîrleri tarafından pek çok medrese inşa edilmiştir. Bunların arasında daha önce diğer din mensuplarına ait bir ibadethane iken çeşitli gerekçelerle Müslümanların hizmetine verilen yapılar, bu yapılar veya diğer bazı mescitlerin medreseye dönüştürülmesi ile oluşturulanlar ve bilhassa medrese olarak inşa edilenler bulunmaktadır. Medreseler genellikle bânîsinin ismiyle anılmış, bânîlerince tesis edilen vakıflar sayesinde ihtiyaçları karşılanmıştır. Bu vakıf mülklerinin ekserisi gelir getiren türden gayrimenkullerden oluşmakta ve bu gelirler, hem sabit giderler hem de bazı özel durumlarda ek olarak tespit edilen giderler için harcanmaktaydı. Bu medreselerin büyük çoğunluğunda Şâfiî veya Hanefî ya da hem Şâfiî hem de Hanefî fıkhına dair öğretim yapılmıştır. Mâlikî ve Hanbelî fıkhının okutulduğu medreseler ise sınırlı sayıdaydı. Fıkıh ilminin öğretildiği umûmî medreselerde yoğun olarak tahsis edilen mezhebin fıkhının okutulmasının yanı sıra diğer mezheplerin fıkhı ve diğer ilimler de müfredâtta yer alıyordu. Medreselerin vakfiyelerinde gerek eğitim-öğretim gerekse idari konularla ilgili şartlar belirtilmiştir. Bunlar arasında okutulacak ders kitapları, dualarda yer alacak isimler gibi hususlar da yer alabilmiştir. Genel medreselerden başka dârülkur’an, dârülhadîs ve bîmâristân diye adlandırılan ihtisas müesseseleri de Halep ilmî hayatında yer almıştır.
Keywords
Abstract
Aleppo was important science center following Capital Cairo and Damascus in Mamluk Period before Ottoman. Operating the vast majority of scientific center inherited from Zengis and Ayyubis and these madrasas were often built by statemen. But sometimes scientist have built a madrasa. Before the Mamluk Period, many madrasas built by Nureddin Mahmud Zengi and Ayyubi Statemen. Some of them are given to the use of Muslims while previously belonging to other religions, these structures or those created converted the mosque madrasa and some of them were built as a private. Madrasas were named with the name of the founder and the needs of madrasas had been supplying thanks to foundation established by the founder. The majority of the foundation property was property income. This income was spent for both stationary and additional expenses. In the vast majority of these madrasas was trained law of Hanefî or Şâfiî, or both Hanefî and Şâfiî. There were very few madrasas in which were trained law of Mâlikî and Hanbelî. It were trained its law, law of other denominations and other branches of science in the general madrasas that taught Islamic law. Conditions were determined about education and administration of madrasas. It was required textbooks and names will be mentioned in prayer in these conditions. There were other specialized institutions outside the general madrasas in life sciences of Aleppo. They were darulquran, darulhadith and bimaristan.