Author:
Abstract
Türkçedeki kelime türlerinden biri olan edatlar tek başlarına anlamı olmayan diğer kelimelerle birlikte kullanıldıklarında bir anlam ifade eden kelimelerdir. Dilin yardımcı öğeleri oldukları için geniş bir kullanım alanına sahiptirler. Kendi içlerinde birçok yan başlık altında toplanırlar. Bunlardan biri de enklitik terimiyle karşılanan gruptur. Enklitik edatları eklendikleri sözcüğün ses yapısına göre farklılık göstermekte bazen de birlikte kullanıldıkları sözcükle kalıplaştıkları görülmektedir. Türk dilinin her döneminde kullanılan enklitik edatlarının Orta Türkçe dönemine ait bir eser olan Kutadgu Bilig’de de çok sık geçtiği ve beyitlerin tam olarak anlaşılması için önemli bir görev üstlendiği görülmektedir. Bu çalışma Kutadgu Bilig’de geçen enklitik edatlarını kapsamaktadır. Öncelikle bugüne kadar enklitik edatları üzerine yapılan çalışmalar özetlenmiş ve ortaya konulan bu fikirler doğrultusunda enklitik kavramı ele alınmıştır. Bilhassa edatlar üzerine çalışan araştırmacıların enklitik terimini tanımlamaları ve yaklaşımları hakkında detaylı bilgi verildikten sonra Kutadgu Bilig’de de kendini hissettiren Oğuzcanın tarihi seyri ve Orta Türkçe dönemi eserlerine yansımasından kısa bir şekilde söz edilmiştir. Daha sonra Kutadgu Bilig’de kullanılan ok, ol, la, ma/me ve mat/met, erinç, erki ve yime olarak geçen enklitik edatları ve bunların daha çok olasılık, tereddüd, şüphe, zaman, bildirme, kesinlik gibi anlamlarda kullanıldığı bilgisi verilerek Kutadgu Bilig’de geçen bu edatlar her yönüyle incelenerek yapıları, geçirdikleri değişimler kullanımları ve görevleri örnek beyitlerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu yapıların daha iyi anlaşılması için örneklerin Türkiye Türkçesine göre çevirileri verilmiştir. Bu çalışma Kutadgu Bilig’deki enklitik edatlarını içerdiği ve Orta Türkçe dönemindeki enklitik edatlarıyla ilgili fikir verdiği için bu alanda çalışan araştırmacılar için de kaynak olacaktır.
Keywords
Abstract
In Turkish language prepositions are non-sense words but when used with other words refer to a sense. Prepositions have a wide range of application because of being Auxiliary language elements. They gathered under the title many as themselves. One of them is the group met with the enclitic term. Enclitic preposition vary according to the sound structure of words, sometimes they are attached to the word that is seen that the stereotypes used in conjunction. Enclitic prepositions which are used each period of turkish language ,can be seen the work of Kutadgu Bilig in the middle of Turkish Language seems to be very common occurrence and play an important role in order to fully understand the verses. This study covers the enclitic prepositions whic are mentioned in Kutadgu Bilig. First summarized the work done so far on enclitic preposition and the enclitic concepts laid out in accordance with these ideas are discussed. Particularly after being given detailed information about the terms of the researchers working on prepositions enclitic definitions and approaches, in Kutadgu Bilig also feel a reflection on the works of Oğuzcan the course of history itself and Middle Turkish periods have been mentioned in a short way. After that the prepositions ok, ol, la, ma/me and mat met, erinç, erki and yime are known enclitic prepositions, and it also detailed that these prepositions are used as probability, perplexity, suspicion, time, indication in Kutadgu Bilig these prepositions in examining every aspect of the structure, the changes they had a duty to use and has tried to expose the sample couplets. For a better understanding of these structures examples are given according to turkish language. This work contains the enclitic prepositions in Kutadgu Bilig and for giving an idea of the Middle Turkish period enclitic prepositions and also will be resources for researchers working in this field.