1668-1670 (H.1079-1080) YILLLARINDA DÂRÜSSAÂDE AĞASI NEZÂRETİNDEKİ VAKIFLARLA İLGİLİ BAZI ARŞİV KAYITLARI
Author:
Abstract
Dârüssaâde Ağaları, Topkapı Sarayı’nda bulunan Harem dairesinin amiri ve idarecisiydiler. Padişaha çok yakın olmalarından dolayı siyasî ve idarî nüfuzları en üst seviyedeydi. İdarî ve siyasî açıdan oldukça yüksek pozisyona sahip olan Dârüssaâde Ağaları’na 1588 tarihinde Haremeyn Evkâfı Nazırlığı ek bir görev olarak tevcih edilmiştir. Böylelikle, Dârüssaâde Ağaları Osmanlı Devleti’nin sınırları dahilindeki muhtelif bölgelerde bulunan ve içerisinde selâtin vakıflarının da olduğu yüzlerce büyük ölçekli vakfın yönetiminden sorumlu hale gelmişlerdir. Dârüssaâde Ağalarının malî ve ekonomik gücü ve otoritesinin temelini nazırlığını üstelendikleri Haremeyn Evkâfı Nezâreti bünyesindeki bu vakıflar teşkil etmişlerdir. Bu makalede 1668-1669 (H. 1079) yılında Dârüssaâde Ağası’nın sorumluluğu ve yönetimi altında bulunan vakıfların çok nadir ve bir o kadar da derli toplu bir listesinin ve ilgili vakıfların 1669-1670 (H. 1080) yılı gelir-gider ve alacak hesaplarının tutulduğu arşiv defterlerinin yayımlanması amaçlanmıştır. Bununla birlikte öncelikle Dârüssaâde Ağalığı bir kurum olarak kısaca tanıtılarak ağaların sorumluluğunda olan Haremeyn Evkâfı Nezâreti’nin bir kurum olarak nasıl evrildiği hakkında genel bilgiler verilmiştir. Bunun akabinde ise yayımlanan arşiv kayıtları hakkında bazı ön bilgiler eşliğinde mütevazi bir değerlendirmeye yer verilmiştir. Çalışmanın sonunda ise makalenin ana hedefini oluşturan Dârüssaâde Ağalığı’na bağlı vakıfların yer aldığı arşiv defterlerinin latinize edilmiş metinleri eklenmiştir.
Keywords
Abstract
As the head administrator of the imperial harem in the Topkapı Palace, the Dârüssaâde Agha (The chief harem eunuch) enjoyed considerable political and administrative power stemming from hisproximity to the person of the sultan. Starting from 1588, the Dârüssaâde Agha became the superintendantof the most important pious endowments in the empire, namely the Haremeyn Endowments, which included royal endowments to the Holy Cities of Mecca and Medina. As the superintendant of the Haremeyn Endowment, the Dârüssaâde Agha was also charged with the supervision of a massive network of imperial pious endowments within the borders of the Ottoman Empire. This new position gave the Dârüssaâde Agha enormous financial and economic resources and strenghtened his political and admistrative power. The present study aims top resent a hitherto unpublished document providing a complete list of the pious endowments under the Dârüssaâde Agha in 1668-1669 (H. 1079) and the account registers of the Haremeyn Foundation dated to 1669-1670 (H. 1080). This study also examines the institutional development of the Dârüssaâde Agha as well as the evolution of the superintendant of the Haremeyn Foundation within the Ottoman administrative structure. Following a content analysis of the list and the account registers, the latinized versions of their texts are also added in the appendix.