Author:
Abstract
Başta Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü olmak üzere Ordu ili ağzı üzerine yapılmış derleme, inceleme, araştırma vb. nitelikteki yazılı kaynaklara dayalı olarak Ordu ili ağzının söz varlığının önemli bir kısmını oluşturan deyimleri tespit etmeyi ve bir araya getirmeyi amaçlayan bu çalışmada kelime grubu yapısındaki deyimlerde yapı, anlam ve köken bilgisi üzerinde durulmuştur. Ordu ağzındaki deyimler genellikle isim tamlaması, sıfat tamlaması, isim-fiil grubu, sıfat-fiil grubu, tekrar grubu, edat grubu, birleşik fiil ve kısaltma gruplarından oluşmuş olup bunların içerisinde en fazla isim-fiil ve birleşik fiilden oluşmuş kelime gruplarının fazlalığı dikkati çekmektedir. Deyimlerin çok az bir kısmı da ilenç/beddua kelimelerinden oluşmuştur. Bunlar genellikle “baba” kelimesi ile türetilmişlerdir. Örneğin; baba çıkasıca, baba tutasıca, baba tutmaz, babalar ala, karababaya tutulmak gibi. Eski Uygur Türkçesi’nden günümüze Türkiye Türkçesi ağızlarında hâlen kullanılan eski (arkaik) kelimelere Ordu ağzında da rastlamak mümkündür. Örneğin süksün (
Keywords
Abstract
Depending on the written sources such as compilations, reviews and researches about the local dialect of Ordu city, especially on Turkiye’de Halk Agzindan Derleme Sozlugu, this study focuses on the structure, meaning and etymology of idiomatic phrases in order to identify and collect idioms that make an important portion of the vocabulary of the local dialect of Ordu city. Idioms in the local dialect of Ordu usually consist of possessive construction, adjective clause, gerunds, participles, repetition phrases, prepositional phrases, compound verbs and abbreviation phrases, and the excessiveness of word groups consisting of gerunds and compound verbs attracts the attention. Very few of idioms consist of malediction/curse words. They are generally derived from the word “baba (father)”. Such as baba cıkasica, baba tutasica, baba tutmaz, babalar ala, karababaya tutulmak. It is possible to come across archaic words in the local dialect of Ordu that have been in use from ancient Uighur Turkish to modern Turkish dialects. For example, süksün (