Author:
Abstract
Elimizdeki belgeler ışığında, Türk askerî müzik geleneği, 2500 yıl öncesine dayandırılabilmektedir. Bu gelenek günümüze kadar farklı kadrolar ve gelenekler dâhilinde her daim yaşatılmıştır. Osmanlı dönemine gelindiğinde, mehter adı altında karşımıza çıkan bu kültür, oldukça sağlam bir teşkilat yapısına kavuşmuştur. Saraylardaki kılıç kuşanma törenlerinden, sıradan halkın sünnet törenlerine kadar tüm önemli anlarda konserleri ile halkın sevgilisini kazanmıştır. 1826 yılında yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla bu ocağın bir parçası olan mehter teşkilatı da zaman içinde kaybolmuş ve halkın hafızasından uzaklaşmıştır. 1914 yılında Celal Esad Bey’in çabaları ile tekrar tanıtılan mehter takımı zaman içinde günümüzdeki şeklini almıştır. Bu araştırma kapsamında, ülkemiz genelinde sahne alan elli adet mehter takımının, kıyafetlerinin, enstrümanlarının ve müziklerinin Osmanlı dönemi mehter kimliği ile olan ilişkisi ele alınmıştır. Yapılan taramalar sonucunda günümüz mehter yapılanmasının yoğunlukla belediye mehterciliği kapsamında şekillendirildiği görülmüştür. Belediyelerin taşıdıkları siyasal kimlikler ile mehter takımı kurulması arasında ilişki olduğu görülmüştür. Ülkemiz genelinde günümüz modern kimliğinin bir yansıması olarak; kadın mehteri, karma mehter, çocuk mehteri, engelli mehteri ve zenci mehteri gibi farklı yapılardaki mehter türlerine rastlanmıştır. Ayrıca, günümüz mehter takımlarının kıyafet, çalgı tipi ve icracı sayıları açısından kültürel mirası yansıtmaktan uzak olduğu tespit edilmiştir. Tarihi mehter çalgılarının dışında olan, ney ve trompet gibi çalgıların bu toplulukların kadrosunda yer almaya başladığı görülmüştür. Mehterin geleneksel anlamda taşıdığı rol tartışılarak, daha iyi yansıtılmasına yönelik öneriler getirilmiştir.
Keywords
Abstract
In the light of the available documents, it can be suggested that Turkish military musical tradition dates back to 2500 ago. This tradition has always been conserved by efforts of different personnel groups through particular customs and rituals. This cultural heritage, which evolved into what is now known to be “mehter”, had attained a relatively strong organizational structure at the beginning of Ottoman period. Mehter won the heart and minds of people though their performances during the ceremonies that scaled from sword-girding in the palace to the circumcision of the common. After the abolishment of the guild of jannisaries in 1826, Mehter lost its prominent place and tended to be forgotten since it was a part of this organization. With the personal efforts of Celal Esad Bey in 1914, Mehter was reinstated its function and has transformed into its current form in due course. This study investigates the relationship between Ottoman period mehter identity with that of nearly fifty contemporary mehter bands that perform around Turkey with respect to their clothing, instruments and the character of their music. The research suggests that present-day mehter organizations are structured heavily around municipalities. An association has been observed between the political identities of the municipalities and the construction of a mehter bands. In line with the reflection of modern identity perception all across our country, several varieties of mehter have been encountered, such as female mehter, mixed mehter, children’s mehter, disabled mehter and black mehter. Moreover, it has been found out that contemporary mehter bands are far from reflecting the genuine cultural heritage in terms of clothing, instruments and the number of performers. Instruments such as reed flute and trumpet, which are not among the original group of mehter instruments, have come to be used in such present-day formations. Finally, the traditional role of mehter has been discussed and suggestions have been put forward as to how this traditional culture can be best reflected.