ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN HAK VE SORUMLULUK KAVRAMLARINA YÖNELİK ALGILARININ METAFORLAR YOLUYLA İNCELENMESİ
Author:
Abstract
Bu araştırmanın amacı, ortaokul 7.sınıf ve 8.sınıf öğrencilerinin hak ve sorumluluk kavramlarına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeleri metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. 2016-2017 eğitim öğretim yılı güz döneminde Diyarbakır il merkezindeki iki okulda gerçekleştirilen bu araştırmaya 7.sınıftan 49’u erkek 87’i bayan; 8.sınıftan ise 50’i erkek 78’i bayan olmak üzere toplam 264 kişi katılmıştır. Bu araştırma, bireylerin belli bir olguya ilişkin algılarının ortaya çıkarılması ve yorumlanmasını amaçlayan olgubilim deseninde nitel bir çalışmadır. Araştırmada veri elde etmek için yapılandırılmış anket formu kullanılmıştır. Elde edilen verilen çözümlenmesinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Öğrenciler hak kavramına yönelik 49 adet metafor üretmişlerdir. Frekans değerlerine baktığımız zaman en sık tekrar edilmiş olan beş metaforun; ‘’özgürlük’’ (f:64), ‘’yaşamak’’ (f:49), ‘’eğitim’’ (f:31), ‘’sağlık’’ (f:9), ve ‘’adalet’’(f:8) olduğu görülmektedir. Hak kavramına yönelik geliştirilen metaforlar ortak özelliklerine göre dokuz farklı kavramsal kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler, fizyolojik ihtiyaç, duygusal-manevi ihtiyaçlar, değişkenlik, sınırlılık, sonsuzluk, eşitlik, adalet, insan hakları ve diğer kategorilerdir. Öğrenciler sorumluluk kavramına yönelik 76 adet metafor üretmişlerdir. Frekans değerlerine baktığımızda en sık tekrar edilmiş olan beş metaforun; ‘’anne’’ (f:21), ‘’baba’’ (f:14), ‘’görev’’ (f:13), ‘’ödev’’ (f:11) ve ‘’temizlik’’ (f:11) olduğu görülmektedir. Sorumluluk kavramına yönelik geliştirilen metaforlar ortak özelliklerine göre altı farklı kavramsal kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler, yararlılık, rol model, yol gösterici, eylemler, zorunluluk ve diğer kategorilerdir.
Keywords
Abstract
This study aims to reveal middle school seventh and eighth grade students’ mental images concerning the concepts of right and responsibility through metaphors. Two schools offering education in the provincial center of Diyarbakır (Turkey) in the fall semester of the 2016-2017 academic period have been included in the study group. 264 people have participated in the research (49 males and 87 females from the seventh grade; 50 males and 78 females from the eighth grade). This is a qualitative study employing the phenomenological design, which aims to reveal and interpret i