Author:
Abstract
Psikoloji biliminin çalışma yaşamındaki insan davranışlarını incelediği alt disiplin olan Endüstri ve Örgüt Psikolojisi araştırmacıları ya da bu alanla ilgili diğer disiplinlerde çalışan araştırmacılar, araştırmalarında bilimsel etik ilkelere bağlı kalarak doğru ve nesnel bilgiyi ortaya koymaya çalışmaktadırlar. Bilimsel araştırmalarda araştırmacılar nesnel ve doğru bilgiye ulaşmaya çalışırlar ancak gerek araştırma yaparken gerekse araştırmayı raporlarken etik kurallar araştırmacılar tarafından ya görmezden gelinir ya ihmal edilir ya da çeşitli nedenlerle kasıtlı olarak etik kurallar ihlal edilir. Hangi disiplinde araştırma yaparsa yapsın tüm bilim insanlarının bilimsel araştırma etik ilkelerine uymaları elde edilen araştırma sonuçlarının doğruluğu ve nesnelliğine doğrudan etkide bulunmaktadır. Ancak son yıllarda bilimsel araştırmalarda uydurma, çarpıtma, ikiz yayın ve intihal gibi etik ihlallere sıklıkla rastlanmaktadır. Bu çalışmada endüstri ve örgüt psikolojisi alanında yapılan araştırmalarda etik izin alınıp alınmadığı ve araştırmalarda etik ihlal olup, olmadığının yanıtları aranmıştır. Bu doğrultuda olumlu işgören davranışlarından iş doyumu ve örgütsel bağlılık ile olumsuz işgören davranışlarından iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz (mobbing) konuları hakkında Türkiye’de ve diğer ülkelerde yapılan araştırmalarda etik inceleme yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma için belirlenen araştırma konuları doğrultusunda veri tabanlarında tarama yapılarak elde edilen araştırmalar üzerinde doküman analizi yapılmıştır. Bunun için, araştırma verileri Akdeniz Üniversitesinin kütüphanesinin abone olduğu veri tabanlarından Türkiye’de ULAKBİM veri tabanından; Yurt dışındaki ülkeler için ise Web of Science (WoS) ve EBSCO Host veri tabanlarından elde edilmiştir. Üç farklı veri tabanına 2010- 2017 yılları arasında olumlu ve olumsuz işgören davranışlarıyla ilişkili olgular araştırmacı tarafından anahtar kelime olarak girilmiş ve listelenen çalışmalardan uygun örnekleme yoluyla seçilen 232 araştırma doküman analizine tabi tutulmuştur. Sonuçlara göre; Türkiye’de ULAKBİM veri tabanında yer alan araştırma kapsamındaki iş doyumu, örgütsel bağlılık, iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz konulu 72 araştırmanın 17’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınırken, 55 araştırmada etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınmadığı belirlenmiştir. Diğer ülkelerde yapılan çalışmalarda WoS veri tabanında yer alan iş doyumu, örgütsel bağlılık, iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz konulu 80 araştırmanın 37’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınırken, 43’ünde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınmadığı belirlenmiştir. EBSCO Host veri tabanında yer alan iş doyumu, örgütsel bağlılık, iş stresi ve işyerinde psikolojik taciz konulu 80 araştırmanın 38’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınırken, 42’sinde etik onay veya katılımcı bilgilendirilmiş onam formu alınmadığı belirlenmiştir. Elde edilen diğer sonuçlar çalışmada ayrıntılı olarak açıklanmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Industrial and Organizational Psychology is one of the sub science of Psychology and it researches human behavior at work life. Both studying the researchers at domain of Industrial and organizational psychology and at the other disciplines the researchers try to put forth objective information in keeping with scientific principles. The scholars would like to access objective knowledge with scientific researches but when the research is being done ethical issues either ignored or neglected by researchers. The scholars whatever discipline it is their studies who conform ethical principal of scientific research, this situation could be the direct effect on objectivity and correctness of research results. But in recent years it is often encountered ethical violation, fabrication, falsifation, duplicate publication and plagiarism in researches. The aim of this research is to determine whether getting ethical permission and ethical violation on researches field of industrial and organizational psychology. Job satisfaction and organizational commitment are positive worker behaviors and job stress and mobbing or workplace bullying are negative worker behaviors.These are one of the main research topics of Industrial and Organizational Psychology. In this research of purpose is analysis ethical principals on researches field of industrial psychology that was done on positive and negative worker behaviors by researchers both in Turkey and the other countries. With this aim it was applied document analysis total to 232 manuscripts in three databases which are to ULAKBIM, Web of Science (WoS) and EBSCO Host databeses by researcher through library of Akdeniz University web site. The positive and negative worker behaviors were entered as keywords to data bases between 2010-2017 years by researcher and were selected 232 researches with proper sampling. Finally it was accessed the researches and it was tried determining whether applied ethical procedure by researchers of them. According to results; it was been determined to got ethical approval at 17 studies conversely it was determined not to be ethical approval at 55 studies all of them 72 studies in ULAKBIM database. On the other hand from 80 researches in WoS database it was determined got ethical approval at 37 studies but it was determined not to be ethical approval at 43 studies. And finally from 80 studies in EBSCO Host database, it was determined to got ethical approval at 38 studies conversely it was determined not to be ethical approval at 42 researches. It was tried to explain detail the other result of the researches in this research.