Author:
Abstract
Rusya’da bir bilim dalı olarak çeviri kuramlarının ortaya çıkması ve bu süreçte edebi çeviri olgusunun ilk kez bilimsel bir temele oturtulmaya başlanması 1920’li yıllara dayanır. Bu dönemden sonra günümüze değin çok farklı görüş ve yaklaşımlar çeviri dünyasında kendisine yer edinmiştir. Rusya’da biçimci yaklaşımla başlayan çeviribilim çalışmaları 1950’li yıllarda Ya. İ. Retsker ve daha sonra A.V. Fedorov ile önemli mesafeler kat eder. Her iki bilim adamının gerçekçi çeviri yaklaşımına karşı olarak ortaya koydukları çeviri kuramları, dilbilgisel temelli yaklaşımlardır ve onlardan sonra da Rusya’da çeviri kuramları bu doğrultuda yol almıştır. Özellikle edebi çeviri üzerinde yoğunlaşan söz konusu bilim adamları, diller arasındaki yapısal ve işlevsel uyum/uyumsuzluklar üzerinde durmuşlardır. Yüzyıllardır önemini yitirmeyen bir edebi tür olan tiyatro metinlerinin çevirisine dilbilgisel açıdan yaklaşmak, söz konusu metinlerin zenginliğini daha da açık bir biçimde ortaya koymaya olanak sağlayan bir yöntemdir. Zira okunmak ve sahnelenmek üzere kaleme alınan bu eserler, diyaloglar üzerine kurulmuş, iletişim ve duygu aktarımı kaygısının ön planda olduğu edebi türlerdir. Bu bildiride Türkçemize defalarca çevrilen ve tiyatrolarda sürekli sahnelenen, gerçekçi tiyatronun en önemli isimlerinden Anton Çehov’un “Vişne Bahçesi” adlı oyununun Rusçadan Türkçeye yapılan iki çevirisi ele alınacak ve Rus dilbilgisel çeviribilim kuramları çerçevesinde incelenecektir. Çalışmada, “Vişne Bahçesi” oyununun çeviri metinlerinde kaynak ve erek diller arasındaki yapısal ve işlevsel farklılıkların nasıl çözümlendiği ve ayrıca kültürel gerçekler ile deyimlerin çevirisinde ne gibi stratejiler tercih edildiği irdelenecektir.
Keywords
Abstract
Formation of translation theories as a scientific discipline in Russia and basing literary translation phenomenon on a scientific ground for the first time date to 1920’s. After this period, different points of view and approaches have taken place in the translation world. Translation studies, which started with a formalist approach in Russia, made significant progress in the 1950’s thanks to Ya. İ. Retsker and A. V. Fedorov. Translation theories, put forward by these two scientists against realist translation theory, are grammar-based approaches and posterior translation theories improved in this direction. These mentioned scientists, studying especially on literary translation, laid emphasis on structural and functional conformity/disconformity among languages. Approaching to translation of theater scripts, maintaining their importance for centuries, from grammatical perspective, is a method enabling disclosing richness of these scripts. Because these literary works, written to be read and staged, are one of the literary genres, based on dialogues and transfer of communication and emotion. In this study, one of the important names of realistic theater Anton Chekhov’s “The Cherry Orchard” play, translated into Turkish many times and continuously staged in theatres, is examined through two different translations into Turkish within the frame of Russian grammatical translation theories. Which strategies are preferred in the translation of cultural reals and idioms and how structural and functional differences between the target language and source language are analyzed in translated texts of “The Cherry Orchard” play, are studied in this article.