Author:
Abstract
Osmanlı mezar taşlarında erkek mezar taşları genellikle başlıklı, kadın mezar taşları ise tepelik veya başlıklı şekildedir. Erkek mezar taşlarında sarık, kavuk ve fes gibi başlık tipleri yaygın olarak görülen başlıklardır. Tepe kısmı düz olan ve genellikle bir püskülü bulunan fes, 1829’da II. Mahmut’un kıyafet devrimiyle sivil halk için zorunlu tutulmuştur. Halkın kullandığı fes mezar taşlarına da yansımış ve 19.-20. yüzyıllarda yaygın olarak görülmeye başlamıştır. Yaklaşık yüzyıllık bir kullanım sürecine sahip olan fes, süreç içerisinde çeşitli modaların etkisiyle çalışılan kurum ve statüyü yansıtacak unsurları koruyarak farklı şekiller kazanmıştır. Vurulduğu kalıba göre azîzîye, mecîdîye, hamîdîye, zuhaf ve günlük olmak üzere farklı çeşitleri vardır. Biz de bu çalışmamızda İstanbul Karacaahmet Mezarlığındaki bir grup fes başlıklı mezar taşını değerlendirdik. Karacaahmet mezarlığında tarihi mezar taşlarının sayısının fazla olması nedeniyle envanter numarası 12207-12508 olan bir grup mezar taşı içerisinden tespit ettiğimiz 15 tane fes şeklinde başlığı olan mezar taşını çalışmamıza dahil ettik. Örneklerimizin en erken tarihlisi 1830 yılına ait iken, en geç tarihli örneğimiz 1901 yılına tarihlenmektedir. Çalışmamızda bu eserler tüm yönleriyle tanıtılarak Türk sanatı içerisindeki öneminin vurgulanması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
In Ottoman tombstones, male tombstones are usually hooded, while female tombstones are cristate or hooded. Headgear types such as turban, quilted turban and fez are common in male tombstones. The fez, which has a flat top and generally tasseled, was made compulsory for the civilian population in 1829 with the II. Mahmut's clothing reform. The fez used by the public was also reflected on the tombstones and was used in the 19th-20th centuries prevalently. The fez, which had been used for nearly a century, had gained different shapes with the effect of various fashions by preserving the elements that reflect the institution and status being worked. According to the mold, there are different kinds of fez like aziziye, mecîdîye, hamîdîye, zuhafe and daily. In this study, we evaluated a group of fez-hooded tombstones in Karacaahmet Cemetery in Istanbul. Due to the high number of historical tombstones in the Karacaahmet cemetery, we included 15 fez-shaped headstones from a group of tombstones that were identified with an inventory number of 12207-12508. The earliest date of our samples belongs to 1830, while the latest one is dated to 1901. In this study, it is aimed to introduce these works in all aspects and to emphasize their importance in Turkish art.