Author:
Abstract
Sıfatların karşılaştırma dereceleri bazı dillerde farklı şekillerde ifade edilebilir: bazı dillerde hem yapısal hem de tanımlayıcı olarak ifade edilebilir. Bu tür dillere örnek olarak, Gürcü dili ve Rus dili verilebilir. Gürcü dilinde 'en' anlamında 'qvelaze' kullanılır veya kelimeye eklenen 'u-' ön eki ve '-es' son eki kullanılarak üstünlük derecesi türetilebilir. Örneğin; 'qvelaze magari' (en güçlü), 'umagresi' (en güçlü). Rus dilinde 'en' anlamını veren '?????' kelimesi kullanılır veya '-???' ve '-???' son ekleri ile üstünlük türetilebilir. Örneğin; '????? ????????' (en güzel), '???????????' (en güzel). Fakat bu dillerin dışındaki dillerde üstünlük derecesi belirten kelimeler sadece tanımlayıcı olarak ifade edilirler yani, sentaksis olarak ifade edilir. Sıfatların karşılaştırma derecelerinin oluşum ışığında Udi dili, Krits ve Rutululian dilleriyle ilgili olup uygun kelimeleri kullanarak, karşılaştırmalı konularda açıklama yoluyla oluşturulan diğer Lezgin dillerinden ayrılır. Biz her düzeyde Udi lehçeleri arasındaki farkı gözlemliyoruz: "Lehçe farklılıkları bu bileşenlerde görülür: kelime, ses sistemi ve morfolojik-sözdizimsel yapılarda". Udin dili karşılaştırma yapmak için tanımlayıcı bir yapı kullanır ve başlıca en üstünlük derecelerini kullanır. Bugünlerde Udi dili en üstünlük derecesini yapmak için sıfatları kısmen tekrarlayarak ve tekrarlanan köklerin arasına –f- harfini koyarak yapısal bir oluşturma metodu kullanır. Bu, Türkçe’ den Udin diline uyarlanan uygun bir son ekle sıfatlarda en üstünlük derecesinin oluşumu için yeni bir yol gerektirir.
Keywords
Abstract
Degrees of comparisons of adjectives can be expressed in different ways in some languages: in some languages they are expressed both organically and descriptively. Georgian and Russian languages can be given as the examples of those kind of languages. In Georgian 'the most' used as 'qvelaze' or by using prefix 'u-' and suffix '-es' the superlatives can be derivatized. For example; 'qvelaze magari' (strongest), 'umagresi' (strongest). In Russian language 'the most' used as '?????' or by using suffixes '-???' and '-???' the superlatives can be derivatized. For example; '????? ????????' (the most beautiful), '???????????' (the most beautiful). But in other languages only descriptively. In the light of the formation of degrees of comparison of adjectives, Udi language is related to the Krits and Rutululian languages and it differs from other Lezghin languages, where the comparative case is formed by means of description – using corresponding words. We observe the difference in Udi dialects at every level: “dialectal differences are seen in all components: lexica, phonetic system and morphological-syntax structure.” Udi language uses descriptive way of formation to form the degrees of comparison and mainly its superlative forms. Nowadays Udi language uses organic method of formation to form superlative degree forms by partial reduplication of adjectives and insertion of - f - element between reduplicated stems. It is supposed that the new way of formation of superlative degree in adjectives together with appropriate suffix is adopted by Udi language from Turkish language.