Author:
Abstract
Bu çalışma, Akdeniz Bölgesi’ndeki kırsal yerleşmelerin dağılışında topoğrafyanın etkisini incelemek maksadıyla hazırlanmıştır. Bu amaçla kırsal yerleşmelerin eğim, yükselti ve bakı özelliklerine ilişkin morfometrik bilgiler üretilmiştir. Çalışmada, 4051 köy yerleşmesi ve 225 yayla yerleşmesi ele alınmış; kırsal yerleşmelerin morfometrik değerlendirmesi coğrafi bölge, coğrafi bölüm ve morfolojik bölge ölçeğinde incelenmiştir. Yapılan morfometrik analizler kırsal yerleşmelerin dağılışında topoğrafyanın sorumlu olduğunu; özellikle Batı Toroslar (Teke Yöresi ve Bey Dağları), Orta Toroslar (Taşeli Platosu) ve Doğu/Güneydoğu Toroslar bölgesinde kıyıdan iç kesimlere doğru kırsal yerleşme paterninin farklılaştığını göstermektedir. Bölge genelinde köylerin %62.5’i 1000 m’nin altında; %42.3’ü az eğimli sahalar olarak tanımlanan 5°-15° eğim grubunda ve %20.6’sı, %17.5’i ve %15.4’ü ise sırasıyla güney, güneydoğu ve güneybatı yamaçlarda toplanmıştır. Yayla yerleşmelerinin %72’si 1500 m’nin üzerinde, %15.1’i 1700-1800 m arasında; %56’sı 5°-15° eğim grubunda; %18.4’ü, %15’i ve 13.6’sı sırasıyla kuzeydoğu, doğu ve güneybatı yamaçlarda toplanmıştır. Adana Bölümü’nde Çukurova’nın ve 3000 m’nin üzerinde yükseltilerin yer alması, Antalya Bölümü’nde ise 1500 m’nin üzerinde yerleşim açısından uygun karstik çukurluklar ve fluvio-karstik vadilerin olması coğrafi bölümler arasında kırsal yerleşmelerin yükselti, eğim ve bakı özelliklerini değiştirmiştir. Çalışma, Türkiye’nin kırsal alan ve kırsal yerleşme coğrafyasının daha iyi anlaşılmasına katkı sunmaktadır.
Keywords
Abstract
This study was prepared to examine the effect of topography on the distribution of rural settlements in the Mediterranean Region. For this purpose, morphometric data on slope, elevation and aspect characteristics of rural settlements were generated. 4051 village settlement and 225 plateau settlement were used. The morphometric evaluation of the rural settlements was examined in geographical region, geographical section and morphological region scale. Morphometric analyzes were shown that topography is responsible for the distribution of rural settlements. It was observed that the rural settlement pattern of the Western Taurus (Teke Area and Bey Mountains), Middle Taurus (Taşeli Plateau) and Eastern / Southeastern Taurus region are different from coast to inner part. Within the region, 62.5% of the villagers are below 1000 m; 42.3% were in the 5°-15° slope group defined as low slope areas and 20.6%, 17.5% and 15.4% were concentrated at the south, southeast and southwest slopes, respectively. 72% of the yayla settlements are over 1500 m and 15.1% are between 1700-1800 m; 56% in the 5°-15° slope group; 18.4%, 15% and 13.6% were concentrated at the northeastern, eastern and southwestern slopes, respectively. Çukurova and elevations above 3000 m in the Adana Section and the Antalya Section changed the elevation, slope and aspect properties of the rural settlements between geographical sections, with suitable karst troughs and fluviokarstic valleys in terms of settlement over 1500 m. The study contributes to a better understanding of Turkish rural areas and rural settlement geography.