Author :
Abstract
Bilindiği üzere Türkiye bir afet ülkesidir. Deprem, heyelan, erozyon, sel ve kuraklık gibi jeolojik, hidrolojik ve meteorolojik kökenli türler ülkemizde en sık rastlanılan afetlerdir. Her yıl afetlerden dolayı Türkiye’de can kaybı ve ciddi miktarda maddi kayıp verilmektedir. Afetin oluşumunu engellemek mümkün değildir fakat afetin yarattığı yıkımı en aza indirebilmek mümkündür. Bunun için yapılması gerekenlerden en önemlisi bilinç ve farkındalık kazandırmaktır. Afet konusunda bilinç ve farkındalığın oluşması beraberinde afete karşı doğru ve detaylı planlama şansını doğurur. Afete karşı gerekli önlemlerin alınması ve şehirlerin afete karşı planlanması da bilinç ve farkındalığın bir sonucu olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda, bireyde bilinç ve farkındalığın oluşması erken dönemde yani ilkokul ve bilhassa ortaöğretim aşamasında sağlanmalıdır. Bu noktada coğrafya eğitimi ve öğretimi büyük önem arz etmektedir. Coğrafya müfredatında Türkiye’nin bir afet ülkesi olduğu Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında hazırlanan haritalar ile görsel olarak detaylı bir şekilde ele alındığı takdirde, bireyler afete karşı daha bilinçli olarak gelişecektir. Bu çalışmada, Türkiye’nin deprem risk haritası, kuraklık risk haritası, sel afet haritası, heyelan risk haritası vs. gibi önemli afetlerinin görsel sunumu ile Coğrafya eğitim ve öğretiminde afete karşı bilinç ve farkındalık yaratılabilir mi? sorusunun cevabı aranmıştır. Bu bağlamda elde edilen sonuçlar, Türkiye’de hangi afete karşı hangi bölge hassastır? sorusuna önemli yanıtlar sunmaktadır. Aynı zamanda CBS ortamında hazırlanan arazi kullanımı, yerleşme dağılışı, hidrografya, jeoloji ve topoğrafya haritaları sayesinde afetler ile diğer parametreler arasındaki ilişkisellik ortaya konulabilmektedir. Bu bağlamda araştırmamız, coğrafya eğitim ve öğretiminde akademik coğrafya metodolojisinin ve bakış açısının ortaöğretim coğrafya derslerine daha fazla aktarılmasının afet farkındalığı yaratacağı sonucunu vermektedir.
Keywords
Abstract
Turkey is a disaster country. Geological, hydrological and meteorological species such as earthquakes, landslides, erosion, floods and droughts are the most common disasters in our country. Every year, there are casualties and significant material losses in Turkey due to disasters. It is not possible to prevent the formation of the disaster, but it is possible to minimize the destruction caused by the disaster. The most important thing to do for this is awareness and awareness. The formation of awareness and awareness about the disaster also gives you the chance to plan correctly and in detail against the disaster. Taking the necessary measures against the disaster and planning cities against disasters are also the result of awareness and awareness. In this context, the formation of awareness and awareness in the individual should be ensured in the early period, i.e. primary and especially secondary education phase. Geography education and education are of great importance at this point. If the geography curriculum is visually discussed in detail with the maps prepared in the Geographical Information Systems (GIS) environment, where Turkey is a disaster country, individuals will develop more consciously against disaster. In this study, can awareness and awareness be created against disaster in geography education and training with visual presentation of turkey's major disasters such as earthquake risk map, drought risk map, flood disaster map, landslide risk map, etc.? the answer to the question has been searched. In this context, which region is sensitive to the results, which disaster in Turkey is sensitive? important answers to the question. At the same time, the relationality between disasters and other parameters can be revealed by means of land use, settlement dissolution, hydrography, geology and topography maps prepared in the GIS environment. In this context, our research concludes that the methodology of academic geography and the transfer of the perspective to secondary geography courses in geography education and education will create disaster awareness.
Keywords
- Akçil, Ö., Toğrol, A., Mercan, F. Ç., Püskülcü, S., Tanırcan, G., & Baykal, A. (2014). Yeniden Düzenlenmiş Temel Afet Bilinci Eğitim Programının Okul Dışı Bilim Öğrenme Ortamında Etkililiğinin İncelenmesi. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 31(2), 99-126.
- Aksoy, B. (2004). Coğrafî Bilgi Sistemleri Uygulamalarının Öğretimi Üzerine Bir Model. Kastamonu Eğitim Dergisi, 179.
- Alcántara-Ayala, I. (2002). Geomorphology, natural hazards, vulnerability and prevention of natural disasters in developing countries. Geomorphology, 47(2-4), 107-124.
- Alım, M. (2012). Coğrafya Öğretmeni Adaylarının Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Tasarımı/Geliştirme Dersinde Elde Ettikleri Kazanımlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 20(33), 1-10.
- Arca, D. (2012). Afet yönetiminde coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama. Karaelmas Science and Engineering Journal, 2(2), 53-61.
- Arınç, K. (2013). Coğrafi metodoloji açısından bölgesel coğrafya, bölge bilimi ve coğrafi bölgeler. Türk Coğrafya Dergisi, (60), 13-24.
- Artvinli, E. (2009). Coğrafya Öğretmenlerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri CBS’ne İlişkin Yaklaşımları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 40-57.
- Artvinli, E. (2010). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (CBS) coğrafya öğretimine katkısı ve ortaöğretim öğrencilerinin CBS'ye ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1255-1292.
- Çelik, M. A. (2017). Ortaöğretim Coğrafya Derslerinde Uzaktan Algılamanın Kullanımı: Teorik Çerçeve Ve Pratik Uygulama Örnekleri. Electronic Turkish Studies, 12(4).
- Çelik, M. A., Bayram, H., & Özüpekçe, S. (2018). An Assessment On Climatological, Meteorological And Hydrological Disasters That Occurred In Turkey In The Last 30 Years (1987-2017). lnternational Journal of Geography and Geography Education, (38), 295-310.
- Değirmenci, Y., & İlter, İ. (2013). Coğrafya dersi öğretim programında doğal afetler. Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 28, 276-303.
- Das, H. P. (2005). Agrometeorological impact assessment of natural disasters and extreme events and agricultural strategies adopted in areas with high weather risks. In Natural Disasters and Extreme Events in Agriculture (pp. 93-118). Springer, Berlin, Heidelberg.
- Doğan, O. (2011). Türkiye’de erozyon sorunu nedenleri ve çözüm önerileri. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 134, 62-69.
- Ergünay, O. (1996). Afet yönetimi nedir? Nasıl olmalıdır?. Erzincan ve Dinar Deneyimleri Işığında Türkiye’nin Deprem Sorunlarına Çözüm Arayışları, TÜBİTAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 15-16.
- Ersoy, Ş. (2016). "2015 Yılının Doğa Kaynaklı Afetleri "Dünya ve Türkiye" ". Jeoloji Mühendisleri Odası, Ankara
- Ersoy, Ş. (2017). "2016 Yılının Doğa Kaynaklı Afetleri "Dünya ve Türkiye" ". Jeoloji Mühendisleri Odası,
- İlhan, A., Gülersoy, A.E ve Çelik M.A. (2017) Yapılandırmacı Yaklaşım Çerçevesinde Coğrafya Öğretiminde Sorgulama Temelli Öğrenme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 43, Nisan 2017, s. 59-78
- İncekara, S. (2007). Ortaöğretim Coğrafya Eğitiminde Uluslararası Eğilimler Ve Türkiye Örneği. Marmara Coğrafya Dergisi, (16), 109-130.
- İncekara, S. (2009). Uluslararsı Alanda Coğrafya Eğitimi Araştırmaları ve Türkiye’den Örnekler: Mevcut Durum Ve Gelecek Yönler. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(21), 123-136.
- Kadıoğlu, M., 2011. “Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek”. T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını, Yayın No: 65, Birinci Baskı, İstanbul.
- Kapluhan, E. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) coğrafya öğretiminde kullanımının önemi ve gerekliliği. Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 29, , ss. 34-59.
- Karakuş, U., & Önger, S. (2017). 8. Sınıf Öğrencilerinin Doğal Afet ve Afet Eğitimi Kavramını Anlama Düzeyleri/The Understanding Levels on Natural Disasters and Disasters Education Concepts for 8th Grade Students Students. Journal of History Culture and Art Research, 6(6), 482-491.
- Kahyaoğlu, B. (2016). Tekirdağ kentinde doğal afet ve eğitim parkı planlanması üzerine bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi.
- Kızılçaoğlu, A. (2006). Coğrafya dersi öğretim programı hakkında düşünceler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16), 1-19.
- Koç, H., & Aksoy, B. (2012). Coğrafya eğitiminde bölge kavramı. Marmara coğrafya dergisi sayı: 25, ocak - 2012, s. 319-339.
- Köşker, N. ve Karabağ, S. (2012). Coğrafya Eğitiminde Yer Temelli Öğretim Yaklaşımına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi , 163 (163) ,Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/tsadergisi/issue/21487/230327
- Perry, M. (2007). Natural disaster management planning. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management.
- Smolka, A. (2006). Natural disasters and the challenge of extreme events: risk management from an insurance perspective. Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 364(1845), 2147-2165.
- Sönmez, M. E., Çelik, M. A., & Seven, M. (2013). Coğrafi Bilgi Sistemleri ve uzaktan algılama yardımıyla Kilis Merkez İlçesinin erozyon risk alanlarının belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 1-21.
- Şimşek, N. (2008). Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafi Bilgi Sistemleri CBS Teknolojisinin Kullanılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 191-198.
- Oğuz, K. (2015). Kurtboğazı barajı havzasında erozyon risk alanlarının belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 30(2), 176-181.
- Öner, G. (2018). Yerel coğrafya ve öğretimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(9), 105- 130. DOI: 10.29129/inujgse.393951
- Özgen, N., Eser Ünaldı, Ü., ve Bindak, R. (2011). Öğretmen Adaylarının Doğal Afetler Konusuna Yönelik “Etkili Öğrenme Biçimleri”nin Belirlenmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 12(4).
- Öztaş, T. (1997). Toprak degradasyonu. Ekoloji Çevre Dergisi, 22, 31-33.
- Özüpekçe, S. (2019). Erosion Risk Mapping Using GIS and Remote Sensing in Nurdağı/Gaziantep Province (Turkey). Advances in Geoscience. doi: 10.18686/ag.v0i0.1294.
- Özüpekçe, S. (2020) Türkiyede Artan Kuraklık Ve Olası Sonuçları: Susuzluk, Kıtlık Ve Ekonomik Problemler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 71(13), 278-285.
- Tomlinson, R. F. (1990). Geographic information systems—a new frontier. In Introductory readings in geographic information systems (pp. 31-43). CRC Press.
- TUAA (Türkiye Ulusal Afet Arşivi), (2013). 1970-2012 yıllarına ait doğal afetlere ait istatistikleri. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
- Ünlü, M. (2014). Coğrafya Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi
- Yazıcı, Ö., & Kalın, Ö. U. (2018) “Doğal Afet” için Kavramsal Metaforların Karşılaştırmalı Analizi. e- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 25-40.
- Yiğit, İ., Ataol, M., & Dinç, A. (2011). Coğrafya bölümlerindeki CBS eğitimi ve CBS’nin gerekliliği. Marmara coğrafya dergisi sayı: 24, temmuz - 2011, s. 312-331
- Xie, Y., Lin, H., Ye, Y., & Ren, X. (2019). Changes in soil erosion in cropland in northeastern China over the past 300 years. Catena, 176, 410-418.
- https://tabb-analiz.afad.gov.tr/Genel/Raporlar.aspx son erişim: 10.05.2020
- https://deprem.afad.gov.tr/deprem-tehlike-haritasi son erişim: 12.04.2020
- https://t24.com.tr/haber/toprak-erozyonu-3-2-milyar-kisiyi-etkiliyor-iklim-degisikligini-artiriyor,819011 son erişim: 03.04.2020
- https://www.tarimorman.gov.tr/CEM/Menu/32/Erozyon-Kontrolu son erişim: 21.03.2020
