Author :
Abstract
Resim sanatının en eski türlerinden biri olan portrenin tarihsel geçmişi 5000 yıl önceki Eski Mısır'a kadar uzanır. Antik Çağ’dan Rönesans’a kadar el yazması minyatürlerinde sıklıkla görülen portreler, Rönesans’la birlikte gözleme dayalı bir gerçeğin temsili olarak ressamın ustalık düzeyini açığa çıkartan, “tanımlama” ve “benzetme” kaygısı içerisinde, modelinin kimliğini gücünü ve zevkini göstermiştir. Özellikle 17. yüzyıldan sonra, portre ressamlığının yaygınlık kazanmasıyla birlikte portre tasvirleri, resim sanatının önemli bir türü olmuş; her sınıftan insanın portresi betimlenmiş, zarafet, zenginlik, şımarıklık ve kibir gibi anlatımlarla zenginleştirilmiştir. En önemli değişiklikler ise 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren görülmüştür. Modernizmin güçlü etkisiyle büyük değişimlere uğrayan resim sanatında, portre tasvirleri de değişime uğramıştır. Bu değişim sonucu modelinin temsili olmaktan uzaklaşan hatta benzerliklerini neredeyse kaybeden portreler, gerçeğin yerini tutan “yeni” imgelere dönüşmüştür. Modelinden ve dolayısıyla kimliğin belirlenmesi olmaktan uzaklaşan portre tasvirleri, “amaç” olmaktan çıkıp, resmin “kendisi” haline gelmiştir.
Bu makalede, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren güçlü bir şekilde etkisini gösteren modernizmin, “yeni”, “farklı”, “özgün” ve “deneysel” gibi söylemleri, portre betimlemeleri üzerinden araştırılmıştır. Bu araştırmada, modern sanatın önemli sanatçılarından Manet, Cezanne, Van Gogh, Gauguin, Klimt, Modigliani, Munch, Matisse, Picasso, Severini, Dali ve Kooning’in eserleri örnek olarak incelenmiştir. Bu incelemede, modelinin salt belgesi olmaktan kurtulan portre betimlemelerinin, modeliyle benzerliklerini neredeyse kaybettiği, renk, çizgi ve formlarla gerçeğin yerini tutan yeni imgelere dönüştüğü görülmüştür.
Keywords
Abstract
The history of the portrait, one of the oldest subjects of painting, dates back to Ancient Egypt 5000 years ago. Portraits, which are frequently seen in manuscript miniatures from Antiquity to the Renaissance, became the most distinctive feature of artist’s as a representation of reality based on observation. With the Renaissance, showing the identity, power, and taste of the model, in the concern of "defining" and "simulating". Especially after the 17th century, with the prevalence of portrait painting, portrait depictions became an important genre of painting; portraits of people from all classes are depicted and enriched with expressions such as grace, wealth, sassiness, and arrogance. The most important changes have been seen since the second half of the 19th century. In the art of painting, which has undergone great changes under the strong influence of modernism, portrait depictions have also changed. As a result of this change, the portraits, which moved away from being representative of the model and almost lost their similarity, turned into “new” images that take the place of reality. Portrait depictions, which have moved away from their model and thus from being a determination of identity, have ceased to be a "purpose" and have become the itself of the painting.
In this article, discourses such as “new”, “different”, “authentic” and “experimental” of modernism, which have been strongly influential since the second half of the 19th century, are investigated through portrait descriptions. In this research, the works of Manet, Cezanne, Van Gogh, Gauguin, Klimt, Modigliani, Munch, Matisse, Picasso, Severini, Dali and Kooning, who are important artists of modern art, were examined as examples. In this examination, it has been observed that the portrait descriptions, which have been saved from being the mere documents of the model, have almost lost their similarities with the model and have turned into new images that replaced reality with colors, lines and forms.
Keywords
- Arnason, H. H. ve Mansfield, E. C. (2013). History of Modern Art: Painting Sculpture Architecture Photography: 2 (7th ed.). Pearson.
- Benezra, N. (1986). A study in irony: Modigliani’s “Jacques and Berthe Lipchitz.” Art Institute of Chicago Museum Studies, 12(2), 188. https://doi.org/10.2307/4115941
- McElroy Bowen, A. (1988). Munch and agoraphobia: His art and his illness. RACAR: Revue d’art Canadienne, 15(1), 23. https://doi.org/10.7202/1073431ar
- Buchholz, E. L.; Bühler, G.;Hille, K.; Kaeppe, S. ve Stotland, I. (2012). Sanat. İstanbul: NTV Yayınları.
- Butler, C. (2010). Modernizm, (Çev. N. Örge). Ankara: Dost Kitabevi.
- Danto, A. (2014). Sanatın Sonundan Sonra/ Çağdaş Sanat ve Tarihin Sınır Çizgisi (Çev. Z. Demirsü). İstanbul: Ayrıntı.
- Ergur, A. (2020). Gerilimden birleşime doğru modern ve postmodern: tanımlar, kavramlar, toplumsal bağlam. Modernism and Postmodernism Studies Network, 1(2), 1–9. https://doi.org/10.47333/modernizm.2020265913
- Fineberg, J. (2014). 1940’tan Günümüze Sanat: Varlık Stratejileri (Çev. S. A. Eskier, G. E. Yılmaz). İzmir: Karakalem Yayınevi.
- Gay, P. (2017). Modernizm Sapkınlığın Cazibesi (Çev. S. Erduman). İstanbul: Everest Yayınları.
- Gombrich, E., H. (2011). Sanatın Öyküsü. (Çev: E. Erduran, Ö. Erduran). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Harrison, C. ve Wood, P. (2016). Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi. (Çev. S. Gürses). İstanbul: Küre Yayınları.
- Hugon, C. T. (2020). Michel Foucault, Manet Valazquez ve Esteik Modernizm (Çev. S. Kılıç). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Wasıutynskı, J. V. (1982). Paul Gauguin's Paintings, 1886-91 Cloisonism, Synthetism and Symbolism. RACAR: Revue D'art Canadienne / Canadian Art Review, 9(1/2), 35-46. Retrieved May 29, 2021, http://www.jstor.org/stable/42630024
- Kahraman, H. B. (2005). Sanatsal Gerçeklikler, Olgular ve Öteleri (Genişletilmiş 3. Basım) İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Lynton, N. (2004). Modern Sanatın Öyküsü. (Çev. C. Çapan ve S. Öziş). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Phillips, S. (2016). İzmler Modern Sanatı Anlamak, (Çev. D. N. Özer). İstanbul: YEM Yayınları.
- Read, H. (2020). Modern Sanatın Felsefesi. (Çev. E. Kök). İstanbul: Hayalperest Yayınları.
- Şahin, H. (2016). Modern sanatta geleneğin reddi. Akademik Sanat. 1 (1), 76-85.
- Tetik, K. (2020). Rus edebiyatında modernist bir eğilim olarak neorealizm. Journal of Modernism and Postmodernism Studie, 1(2), 66-83. https://doi.org/10.47333/modernizm.2020265878.
- Yılmaz, M. (2006). Modernizmden Postmodernizme Sanat. Ankara: Ütopya Yayınevi. Görsel Kaynaklar
- Resim 4. Paul Gauguin, Otoportre, 45x55 cm, 1888 https://francearchives.fr/fr/commemo/recueil- 2003/40114
- Resim 6. Amedeo Modigliani, Jeanne Hebuterne’in Portresi, 91x 73, 2018
- Resim 12. Willem de Kooning, Marilyn Monroe’un Portresi, 127×76 cm, 1954 https://www.artsy.net/artwork/willem-de-kooning-marilyn-monroe
