İLKÖĞRETİM PROGRAMLARINDAKİ BAZI ORTAK DEĞERLERİN KAZANILMA DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI (SAMSUN İLİ ÖRNEĞİ )
Author :
Abstract
Türkiye, 2005 yılında ilköğretim programlarını yenileyerek milli, manevi, kültürel ve evrensel değerlerin kazanılma ve kazandırılma yöntemine ilişkin bazı yenilikler getirmiştir. Küreselleşme ve Avrupa Birliği’ne giriş süreci göz önüne alındığında evrensel değerlerin nasıl kazandırıldığı Türk milli eğitim sistemi için önem arzetmektedir. Araştırma ile, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2005-2006 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulamaya konulan İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Hayat Bilgisi öğretim programlarında yer alan evrensel nitelikteki bazı değerleri (hoşgörü, saygı, yardımseverlik, doğruluk ve dürüstlük) Samsun ilinde sosyo-ekonomik düzey bakımından farklı ilköğretim okullarında 5. sınıfı tamamlamak üzere olan öğrencilerin kazanım düzeylerinin karşılaştırmalı olarak ortaya konulması amaçlanmıştır. Böylelikle öğretim programlarında kazanılması öngörülen değerlere ne ölçüde ulaşıldığı, araştırma sonucunda tespit edilecek durumun, eğitim öğretim süreçleri, ilköğretim programlarının geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin artırılması açılarından önemli verileri ortaya koyacağı öngörülmektedir. Bu amaçla literatür taraması, ilköğretim programlarının incelenmesi, ilköğretim programlarında ortak olarak bulunan evrensel nitelikli değerlerin belirlenmesi, veri aracının geliştirilmesi, uygulanması ve sonuçların değerlendirilmesi adımları izlenmiştir. Araştırmada, ilköğretim programları kılavuzlarından elde edilen ve araştırıcı tarafından geliştirilen “Değer Düzeyi Belirleme Veri Aracı” kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ele alınan değerler ile ilgili; “dürüstlük” değerlerinin kazanım düzeyi cinsiyet değişkenine farklılık göstermezken, “doğruluk”, “hoşgörü”, “saygı” ve “yardımseverlik” değerleri ile ilgili bazı maddelerin kazanım düzeylerinde cinsiyete göre farklılık gösterdiği, ilgili değerleri temsil eden maddelerin kazanım düzeylerinin öğrencilerin sosyo ekonomik düzey değişkenine göre de farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
In 2005 by reforming its primary school curriculum Turkey has introduced a set of regarding methods of acquiring and teaching national spiritual cultural and universal values. Considered within the contexts of Turkey’s EU bid and globalisation, acquisition of moral values bears importance for the national education system of Turkey. This study aims to bring to light in a comparative way the acquisition level of some universal values such as tolerance, respect, helpfulness, fairness and honesty among pupils who are about to finish primary fifth grade and attend socio-economically various schools in the Samsun province These values take place in the curricula of Religious Culture and Moral Studies, Social Studies, Turkish, and Life Studies which were courses in effect since 2005-2006 education year. It is anticipated that this study will provide valuable information regarding the acquisition level of values taking place in the teaching programs. The results will help in coming up with the ways in which the primary school program can be made sustainable and developed further. To this end, a step-by-step approach has been followed: literature review, examining elementary school curricula to define common universal values, development and implementation of data collection tool, and evaluation of results. In this research, a survey in line with the elementary school curricula guide books was developed by the researcher and used to determine the value acquisition levels of the students. Regarding the values studied in this study, it has been found out that while the acquisition level of “honesty” does not vary according to the gender variable while the acquisition level of some items related to values such as “fairness, tolerance, respect, helpfulness” do. In addition, acquisition level of some items representing different values vary in terms of socio-economic level of students.
Keywords
- ADIGÜZEL, Oktay Cem, ERGÜNAY, Onur (2012). “Türkiye‟de Değerler Üzerine GerçekleĢtirilen Lisansüstü Tezlerin Eğitim Bilimleri Ve Öğretmen YetiĢtirme Perspektifinden Ġncelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Yaz-2012 Cilt:11 Sayı:41 (018-033).
- AKBAġ, Oktay (2008). “Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir BakıĢ”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 6, No. 16, 9-27, Aralık 2008, s. 9-27.
- ALADAĞ, Soner (2009). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Değer Eğitimi Yaklaşımlarının Öğrencilerin Sorumluluk Değerini Kazanma Düzeyine Etkisi, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara.
- AYDIN, Mehmet Zeki (1999). "Türkiye ve Almanya'da Ġslam Din Dersi TartıĢmaları" Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, 26 Kasım 1999. (Cumhuriyet Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi ve Konrad Adenauer Vakfı tarafından düzenlenen Din Dersi TartıĢmaları konulu uluslararası sempozyumda sunulan tebliğ).
- BĠLGĠN, Nuri (1995). Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar, Sistem Yayıncılık Ġstanbul.
- BÜYÜKDÜVENCĠ, Sabri (2009). “KüreselleĢen Eğitim, KüreselleĢmenin Eğitimi”, Uluslararası Eğitim Felsefesi Kongresi, Eğitim Bir-Sen, Ankara.
- BÜYÜKÖZTÜRK, ġener (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Arastırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (8. Baskı), PegemA Yayıncılık, Ankara.
- DEMĠRCĠOĞLU Ġsmail H., TOKDEMĠR Muhammet A. (2008). “Değerlerin OluĢturulma Sürecinde Tarih Eğitimi: Amaç, ĠĢlev ve Ġçerik”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 6, No. 15, 69-88,
- DEVECĠ, Handan. ve DAL, S. (2006). “Öğretmen Adaylarının Ulusal Değerlere ĠliĢkin GörüĢleri”, III. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 4–6 Mayıs 2006, Çanakkale.
- DOĞAN, Ġsmail. (2001). Vatandaşlık Demokrasi ve İnsan Hakları. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- DOĞANAY, Ahmet (2006). “Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir YaklaĢım”, Değerler Eğitimi, (Editör: Cemil Öztürk), Pegem A Yay., Ankara, s.255-286.
- EVĠN, Ġlke. ve KAFADAR, Osman. (2004). “Ġlköğretim Sosyal Bilgiler Programının ve Ders Kitaplarının Ulusal ve Evrensel Değerler Yönünden Ġçerik Çözümlemesi” Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 293-304.
- FEATHER, Norman (1975). Values in Education and Society, The Free Press, New York.
- GÜNGÖR Erol (1998). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar: Ahlak Psikolojisi, Ahlaki Değerler ve Ahlaki Gelişme, Ötüken Yay., Ġstanbul.
- HÖKELEKLĠ, Hayat, GÜNDÜZ, Turgay (2007). “Üstün Yetenekli Çocukların Değer Yönelimleri ve Eğitimleri” Değerler ve Eğitimi, KAYMAKCAN, R., HÖKELEKLĠ, H.,ARSLAN, ġ.,ZENGĠN, M. (Ed). Dem Yay., Ġstanbul, 371-396.
- KESKĠN, Yusuf (2008). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Değerler Eğitimi: Tarihsel Gelişim, 1998 ve 2004 Programlarının Etkililiğinin Araştırılması, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul.
- KESKĠN Sevgi CoĢkun, KESKĠN Yusuf (2009). “Cumhuriyet Dönemi Ġlkokul (Ġlköğretim 1. Kademe) Sosyal Bilgiler ve Onun Kapsamına Giren Ders Programlarında Bir Değer Olarak “BarıĢ”ın Yeri”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 7, No. 17, 69-92.
- KUÇURADĠ Ġonna (1971). İnsan ve Değerleri, Ġstanbul.
- LICKONA, Thomas (1993). “The Return of Character Education”, Educational Leadership, 51(3), 6-11.
- MEB (1968). İlkokul Programı, Milli Eğitim Basınevi, Ġstanbul
- MEB (2006). Sosyal Bilimler Dersi Öğretim Programı, Ankara.
- MEB (2009a). İlköğretim 1, 2 ve 3. Sınıflar Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara.
- MEB (2009b). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4.-5. Sınıf Programı, Ankara.
- MEB (2009c). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar),
- MEB (2010). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara.
- ÖZGÜVEN, Ġbrahim Ethem (2003). Psikolojik Testler, PDREM Yayınları, Ankara.
- ROKEACH, Milton (1969). Beliefs, Attitudes, and Values, JosseyBass Inc. Publishers, San Francisco.
- ROKEACH, Milton (1973). Nature of Human Values, The Free Press, New York.
- ROS, Maria, SCHWARTZ, Shalom H., ve SURKISS, Shoshana (1999). “Basic Individual Values, Work Values, and the Meaning of Work”, Applied Psychology: An International Review, Vol.48, No.1, s.49–71.
- RUSSELL, Robert F. (2001). “The Role of Values In Servant Leadership”, Leadership & Organization Development Journal, 22(2), 76-83.
- RYAN, Kevin (1993). “Mining The Values Ġn The Curriculum”, Educational Leadership, 51(3), 16-18.
- SCHAPS, Eric, SCHAEFFER, Esther, MCDONNELL, Sanford. (2001). “What's Right And Wrong In Character Education Today”, (Education Week) Climbing to The Peaks of a Caring Community Education, 12 Sep. 2001, pp. 17-19.
- SCHWARTZ, Shalom H. (1996). “Value Priorities and Behaviour”, In C. Seligman, J.M. Olson ve M.P. Zanna (Eds.), The Psychology of Values: The Ontorio Symposium, Lawrance Erlbaum, Hillsdale, NJ, s.1-24.
- TURĞUT Mustafa (2010). Türkiye'de Aile Değerleri Araştırması, Aile ve Sosyal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
- YALAR, Taha (2010). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Değerler Eğitiminin Mevcut Durumunun Belirlenmesi ve Öğretmenlere Yönelik Bir Program Modülü Geliştirme, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Mersin,
- YEġĠL, RüĢtü ve AYDIN, Davut (2007). “Demokratik Değerlerin Eğitiminde Yöntem ve Zamanlama”, TSA/Yıl: 11, 2, 65-84.
