MODERN TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN OLUŞUM SÜRECİNDE ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ DERSİ’NİN YERİ VE AMAÇLARI
Author :
Abstract
Avrupa’da birçok devlet özellikle 19. yüzyıl içerisinde, Milli devletlerin oluşma sürecinde ortaya çıkan yeni değerleri ve yeni devlet anlayışını halka benimseterek kendi ulus-devletlerini kurmaya çalışmışlardır. Ulus-devlet oluşumunda ortaya çıkan yeni değerleri ve yeni devlet anlayışını halka benimsetmek ve gelecek nesillere aktarmak işini son derece önemseyen bu devletler, bu amaçlarına ulaşmak için birçok yöntem kullanmışlardır. Şüphesiz ki, bu bağlamda kullanılan en önemli araç milli tarih dersleri olmuştur. Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen devrim ile kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşu ile başlayan süreçte de, gerek devlet ve gerekse de millet yapısının demokrasiye uygun bir hale getirilmesi için girişilen çabalar içerisinde de, İnkılâp Tarihi dersi öğretimi önemli bir yer tutmaktadır. Eğitim yoluyla bu amaca ulaşılabileceği düşüncesi Avrupa’daki birçok devlette olduğu gibi Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde de sahip olunan bir anlayış olarak ortaya çıkmaktadır. Bu anlayış doğrultusunda, İnkılâp Tarihi dersi öğretiminin oluşturacağı bilinç ile toplum ve devlet yapısında, hedeflenen değişiklikleri yapmak çabası içerisine girişilmiştir. Bu çalışmaya konu olan Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi dersleri, bu dersin öğretimine ilk başlandığı yıllardan günümüze kadar olan süreçte, Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında okutulan dersler esas alınarak; her dönemde dersten beklentiler, dersin öğretiminde yaşanan gelişmeler, dersin üzerinde dönemin siyasi gelişmelerinin ve askeri darbelerin etkisi, dersin amacına ulaşma veya yaklaşma ya da uzaklaşma doğrultusunda işlenmiştir.
Keywords
Abstract
Many European states tried to establish their own nation-states by making the people internalize the new values and new state understanding emerging in this formation process of nation states at the 19th century, in particular. These states which attached a great importance to the process of placing these new values and state understanding in the minds of the people and conveying them to the future generations used many different methods to fulfill their goals. Without doubt, the most important means used by the states to this end has become the national history courses. In the period starting with the establishment of Turkish Republic by the revolution carried out under the leadership of Atatürk, principles and History lesson takes an important role in the attempts to make a proper democracy in both state and the structure of the nation. The though of achieving this aim through education is a concept owned by many states as weel as the Republic of Turkey. With this understanding, in the structure of society and the state with the consciousness that will come with the teaching of this course, an attempt is undertaken in an effort to make the intended changes. Atatürk Principles and Revolution History lesson being the subject of this study has been processed during the period from initially starting teaching this course for many years to the present process, on the basis of the subjects taught in higher education institutions in Turkey, each time the course expectations about developments in the teaching of the course of political developments over the period and the effect of military coups in accordance with the purpose of achieving or approaching to or moving away from the aim.
Keywords
- AKġĠN, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları, Ġstanbul, 2007.
- ATATÜRK, Kemal, Nutuk, Bugünkü Dille Haz.: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Atatürk AraĢtırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2002.
- Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, Atatürk AraĢtırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1997.
- BCA: 030.18.01.02.110.5.4 (22.02.1946)
- Çapa, Mesut, “ Cumhuriyetin İlk Yıllarında Tarih Eğitimi,” Atatürk Yolu, 29, 2002, ss. 39-55.
- Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-1940, C. 1, Yapı Kredi Yayınları, Ġstanbul, 2003.
- Yasemin Doğaner, “Yüksek Öğretimde Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersi Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Yeni Yaklaşımlar–Hacettepe Üniversitesi Örneği-, “ Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXI: Sayı 62’den ayrı basım, 2005, ss. 589
- ERDAġ, Sadık, “Atatürk’ten Günümüze Türk İnkılâp Tarihi Derslerine Bir Bakış,” Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Öğretimi, (1011 Kasım 2005, Ankara), Editör: Yasemin Doğaner, Hacettepe Üniversitesi Atatürk Ġlkeleri ve Ġnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 2006. s.s. 9-21.
- EROĞLU, Hamza, Türk İnkılâp Tarihi, SavaĢ Yayınevi, Ankara, 2008.
- ERSANLI BEHAR, BüĢra, İktidar ve Tarih, Afa Yayınları, Ġstanbul, 1996.
- HOBSBAWM, Eric, Terence RANGER, The Invention of Tradition, Cambridge University Press., 1989.
- İlk İnkılâp Tarihi Ders Notları, (Haz.: Oktay Aslanapa), Türk Dünyası AraĢtırmaları Vakfı, Ġstanbul,1997.
- ĠZGĠ, Özkan, “İnkılâp Tarihi Derslerinin Metot ve Kaynaklar Açısından İncelenmesi,” I. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Semineri, (11-13 Mayıs 1985, Samsun), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Basımevi, Samsun, 1985, s.s. 18-23.
- Nuri Köstüklü, “Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi’nin Meseleleri Üzerine Bazı Düşünceler,” Ata Dergisi, S. 1, (1991), s.s. 35-43.
- Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (Kemalizm), C. 2, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 2002.
- MUMCU, Ahmet, “Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersinin Öğretiminde Yapılan Yanlışlar,” I. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Semineri, (11-13 Mayıs 1985, Samsun), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Basımevi, Samsun, 1985, s.s. 45-54.
- MUMCU, Ahmet, Tarih Açısından Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi, Ġnkılâp Kitabevi, Ġstanbul,1996.
- ORAL, Mustafa, “Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü (1933) ,” Atatürk Yolu, S. 27-28 (2001), s. 321-333.
- ÖZBUDUN, Sibel, Ayinden Törene Siyasal İktidarların Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecinde Törenlerin İşlevleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1995.
- ÖZÜÇETĠN, YaĢar ve Senem Nadar, “Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersinin Üniversiteler Düzeyinde Okutulmaya Başlanması ve Gelinen Süreç,” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3:11 (2010), s.s. 466-477.
- ġIVGIN, Hale, “Ulusal Tarih Eğitiminin Kimlik Gelişimindeki Önemi,” Gazi Akademik Bakış, 2: 4 (2009), ss. 35-52.
- TANÖR, Bülent ,Zafer TOPRAK, Halil BERKTAY, “İnkılap Tarihi” Dersleri Nasıl Okutulmalı?, Sarmal Yayınevi, Ġstanbul, 1997.
- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)
- ZÜRCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, 2003.
