TÜRK HAVA SAHASINDA MEYDANA GELEN ÖLÜMCÜL UÇAK KAZALARINA İNSAN FAKTÖRLERİ ANALİZ VE SINIFLANDIRMA SİSTEMİNİN (HFACS) UYGULANMASI
Author :
Abstract
Uçak kazalarının önlenmesi için en önemli faktör daha önce meydana gelen kazalardan dersler çıkarmaktır. Uçak kaza ve kırımlarının analiz edilmesi ve kazaya neyin sebep olduğunun bulunması bir sonraki kazayı önlemek için atılacak ilk adımdır. Bir kazanın analizinde eğer sebep çevre ya da teknik sebepler ise bu kazanın nedenin sınıflandırmak kolay olacaktır. Örneğin motor arızası, yoğun sis nedeniyle görüşün azalması ya da türbülans çok kolay bir şekilde kategorize edilebilir. Ancak kaza insan kaynaklı bir faktörden meydana geliyorsa bunu sınıflandırmak nispeten zor olacaktır. Shappell ve Wiegmann insan faktörlerinden meydana gelen kazaların sınıflandırılması için ilk olarak Amerikan deniz kuvvetlerinde meydana gelen kazaları inceleyerek insan faktörleri analiz ve sınıflandırma sistemini (HFACS) geliştirmişlerdir. İnsan faktörleri analiz ve sınıflandırma sisteminin temeli Reason’un İsviçre peynir modeline dayanmaktadır. İnsan faktörleri analiz ve sınıflandırma sistemi, meydana gelen bir kazanın sebebinin sadece kabin ekibinin suçu olmadığını ve kazanın arkasında yöneticilere kadar uzanan birçok faktörün olduğunu vurgular. Bu model günümüzde geçerliliğini yitirmemiş ve literatürde sıklıkla kullanılan bir modeldir. Bu çalışma da bu modeller detaylı anlatılacak ve daha sonra Türk hava sahasında meydana gelen en ölümcül kazalara insan faktörleri analiz ve sınıflandırma sistemi uygulanacaktır. Yapılan analizler sonucu elde edilen veriler yorumlanacak ve analizlere uygun olarak kazaların önlenebilmesi için çözüm önerileri sunulacaktır.
Keywords
Abstract
The most important factor in preventing aircraft accidents is to take lessons from the accidents that have already occurred. Analyzing aircraft accidents and incidents and finding out what caused the accident is the first step to avoid the next accident. In the analysis of an accident, if the cause is environmental or technical reasons, it will be easy to classify the reason for this accident. For example, engine failure, reduced visibility due to heavy fog, or turbulence can be categorized very easily. However, if the accident comes from a human-caused factor, it would be relatively difficult to classify it. Shappell and Wiegmann first developed a human factor analysis and classification system (HFACS) by examining the accidents that took place in the US Navy for classification of accidents involving human factors. The human factors analysis and classification system is based on Reason's Swiss cheese model. Human factor analysis and classification system emphasizes that not only the cabin crew are the guilty of cause of the accident but also there are many factors behind the accidents that extend up to the managers. This model continues its validity today and is frequently used in the literature. In this study, these models will be explained in detail and then Human factors analysis and classification system will be applied to the most deadly accidents that have taken place in the Turkish air space. Analysıs results will be interpreted and in accordance with the analyzes, a solution proposal will be presented to prevent accidents.
