Author :
Abstract
Posof ve çevresi, doğası, iklimi, zengin bitki örtüsü ve tarihi geçmişi kadar, kültür varlıkları açısından da adeta bir müze niteliğinde, son derece zengin ve çeşitli somut kültür varlıklarını barındırmaktadır. Bu vesileyle doğa ve kültür turizmine açılmayı çoktan hak eden şirin bir yurt köşemizdir. Yörede ahşap tavanlı ve düzgün kesme taş duvarlı Osmanlı döneminden kalma cami örnekleri kültür varlıkları içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu yapılarda özellikle minber, vaaz kürsüsü, mahfil ve tavan göbeklerinde Neobarok üslupta ahşap oyma işçilikle karşılaşılır. Ayrıca bazı camilerdeki kalem işi örnekleri, ikonografik açıdan ve sanat açısından önemli özellikler içermektedirler. Posof, geçmişte Türk-Gürcü sınırını çizen Cak Suyu Vadisindeki Cak Kalesi ve çevresinde yerleşim kurmuş, aynı zamanda Kıpçak Atabekleri’nin de ataları olan Kıpçak ve Kuman soylu Türkler’den dolayı, özellikle Gürcü kaynaklarında, Çake ya da Cakeli olarak anılmıştır . Cumhuriyet devrinde Posof şekline dönüşen kelimenin orijinali olan Poshov sözcüğünün kaynağı ise, eski Türkçedeki meşe-ormanlık anlamlarına gelen buşe,bişe sözcüklerinin, Gürcücedeki dere anlamına gelen khev sözcüğü ile birleşmesi sonucu ortaya çıkan ve ormanlık dere anlamını alan Poshov kelimesinden gelmektedir . Osmanlı döneminde Posthov ya da Poshov diye anıldığı kaynaklardan net bir şekilde anlaşılan ve kelimenin anlamına uygun şekilde, gerçekte de ormanlık ve meşelik dereler ve vadilerle parçalı bir araziye sahip olan Posof, zengin bir tarihi geçmişe sahiptir. Milattan önceki asırlardan günümüze çeşitli kavimler ve medeniyetlerin yerleşim alanı olmuş Posof’ta, kesin olarak bilinen ilk medeniyeti milattan önce IV. binde Hurriler’in kurduğu kabul edilir. Sırasıyla, Ukhimeaniler, Mittaniler,Hititlerin daha sonraki kolları olan Azzi-Hayaşalılar medeniyet kurmuştur. En kuzey sınır olmasına rağmen yöredeki pek çok kale yerleşiminde izleri görülen Urartu Medeniyeti’nin de varlığı anlaşılmaktadır . Uzun süre Sasaniler ve Bizansa mücadele alanı olan Posof ve Çevresi, Milattan Sonra VI.ve VII.yüzyıllarda Orta Asya kaynaklı Batı Hun kollarının akınına uğramıştır. Oğuzlar,Sibirler, Göktürkler’in kolları ile Hazar Türkleri birleşerek bölgede güçlü bir Türk hakimiyeti oluşturmuşlardır . XI. yüzyıldaki Anadolu Selçuklu hakimiyeti ve devamındaki Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti, yöre tarihi ve kültürünün Türk-İslam kimliğinde devamı için büyük fonksiyon üstlenmişlerdir. Yörede Türk-İslam medeniyetinin ve kültürünün önemli kalıntıları mevcuttur. Bunlar arasında makalemizin konusunu oluşturan camiler de önemli yer tutmaktadır. Aşağıda Posof çevresindeki tarihi camiler, plan, mimari ve süsleme özellikleri bakımından sırayla tanıtılacaktır.
Keywords
Abstract
Posof and its environs, nature, climate, rich vegetation and historical background as well as cultural assets in terms of almost a museum in nature, rich and various concrete cultural assets are hosted. By this means, it is a charming dormitory that deserves to be opened to nature and culture tourism. Examples of mosques dating from the Ottoman period with wooden ceilings and regularly cut stone walls in the region have an important place in cultural assets. In these structures, especially in the minbar, preface, mahfil and ceiling navel, Neobarok style carved woodwork is encountered. In addition, examples of pencil work in some glasses are important features in terms of iconography and art. Posof is known as Çake or Cakeli especially in the Georgian sources because of the Kipchak and Kuman noble Turks who had settled in and around Cak Castle in the valley of Cak Suyu which drew the Turkish-Georgian border in the past and also the ancestors of Kipchak Atabekleri. The source of the word Poshov, which was the origin of the veil that transformed into Posof in the Republican era, comes from the words of Poshov, which came to the oak-woody meanings of the ancient Turkic, the word boca, which eventually merged with the word khev meaning the Georgian stream. Posof has a rich historical background, clearly understood from sources referred to as Posthov or Poshov in the Ottoman period, and in fact, with a woodland and marshland as well as a piece of land with valleys. Milton had been the settlement area of various tribes and civilizations from the previous centuries. In Posof, the first known civilization was Milatov IV. It is assumed that the Hurriler established it. In turn, Ukhimeanis, Mittens, Azzi-Chios, the later arm of the Hittites, established civilization. Although it is the northernmost border, the existence of Urartian Civilization, which is seen in many castle settlements in the region, is also understood. For a long time Sasan and the struggle area of Byzantium, Posof and its vicinity, Milat, came to the influx of the Western Hun arms of Central Asia in the 6th and 8th centuries. The Oghuzes, the Siberians, the branches of the Göktürks and the Hazar Turks united to form a strong Turkish dominion in the region. XI. The Ottoman and Turkish Republic dominated the Anatolian Seljuks in the 20th century and they played a major role in continuing the Turkish- Islamic identity of local history and culture. There are important remnants of the Turkish-Islamic civilization and the culture of the region. Among these, the glasses that constitute the subject of the article are also important. Below, the historic glass around Posof will be introduced in order of plan, architectural and decorative features.
