T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI KÜLTÜR VARLIKLARI ARŞİVİNDEKİ MÜZECİLERE AİT TERFİ TEZLERİNİN YÜKSEK MİMAR MUSTAFA AYAŞLIOĞLU ÖRNEĞİNDEN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde hizmet veren Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Arşivi’nde, Türkiye’nin dört bir yanındaki müzelerde görev almış müze memurlarının terfiye hak kazanmalarını sağlamak amacıyla hazırladıkları, müdürlük envanterinde “terfi tezi” ya da “terfi etüdü” olarak adlandırılan önemli çalışmalar bulunmaktadır. Günümüze kadar gelebilmiş bu etüt çalışmaları, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü arşiv birimi sorumluları tarafından Klasör 1’den Klasör 34’e kadar numaralandırılarak 330 dosya şeklinde tasnif edilerek muhafaza edilmektedir. Bu tezlerden en erken 1936 senesinde yazılanlar olup, en geç ise 1985 yılında yazılan tek bir çalışma bulunmaktadır. Bu 330 tezin konu dağılımlarına bakıldığında; halkbilimi, dilbilimi, coğrafya, tarih, hukuk, arkeoloji, kazı, restorasyon, sanat tarihi, mimarlık tarihi vb. gibi birçok önemli alanda özgün konu başlıklarına göre yazıldıkları görülmektedir. Yapılan literatür araştırması neticesinde, bu etütlerin, 23.06.1934 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen 2530 sayılı “Müze ve Rasathane Teşkilât Kanunu” doğrultusunda yazılmaya başlandıkları anlaşılmıştır. Bu husus, terfi tezlerinin yazılış amacının sadece terfi etmek olmadığını ve ülkede uygulanan kültür politikasında müzeciliğin sahip olduğu yeri göstermektedir. Ayrıca, bu terfi tezlerinin içerik ve kurguları dikkate alındığında her biri önemli birer belge niteliği taşıyan bu çalışmalardan yayınlar yapıldığı görülmektedir. Bu tezleri hazırlayan müzecilerin birçok farklı mesleklerden gelmesi ise etütleri daha ilginç bir noktaya taşımaktadır. Bu makalede, sanat ve mimarlık tarihine katkı sunan 37 adet tez içerisinden tek mimar olarak müzeciliğe hizmet vermiş Yüksek Mimar Mustafa Ayaşlıoğlu’na ait iki terfi etüdünün incelenmesi örnek tablolar üzerinden yapılacaktır.
Keywords
Abstract
In the Archive of General Directorate of Cultural Heritage and Museums rendering service within Turkish Republic Ministry Of Culture and Tourism, there are important studies called “promotion thesis” or “promotion study” in the inventory of the Directorate prepared by museologists working in museums throughout Turkey in order that they gain right to promotion. These studies that survived until today are numbered from Folder 1 to Folder 34 and kept after being classified as 330 files by archive keepers of General Directorate of Cultural Heritage and Museums. Amongst the earliest there were thesis written in 1936 and the recent and the only thesis was written in 1985. When the subjects of these 330 theses were examined, it is seen that they were written according to original topics on many important fields such as ethnology, linguistics, geography, history, archaeology, excavation, restoration, art history, history of architecture, etc. As a result of the literature research, it is seen that these studies were started to be written in accordance with the “Law on Organization of Museums and Observatories” number 2530 passed at Grand National Assembly of Turkey on 23.06.1934. This issue shows those promotion theses were written not only to be promoted but also to emphasize museology in culture policy of the country. Furthermore, when the content and construct of these promotion theses are taken into consideration, it is seen that these studies consisting of critical documents each are published. The case that Museologists have different occupations makes the studies more interesting. In this article, two promotions of Senior Architect Mustafa Ayaşlıoğlu who is the only architect serving to museology will be examined on sample tables among 37 thesis and contributing to the history of art and architecture.
Keywords
- Akkuş, Z. ve Efe, T. (2016). Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Müzelerin Güvenliği ve Polisin Rolünün Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), DOI:10.1501/sbeder_0000000117, (204- 226).
- Ayaşlıoğlu, M. (1949). İstanbul’da Mahmut Paşa Türbesi, Güzel Sanatlar, S. 6, İstanbul, (s. 148- 158).
- Çetin, Y. (2007). Mustafa Kemal Atatürk Dönemi’nde (1920-1938) Müze ve Eski Eserler Konusunda Yapılan Çalışmalar, Sanat Dergisi, (117- 121).
- Gülekli, N. C. (1948). Eski Eserler ve Müzelerle İlgili Kanun Nizamname ve Emirler, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
- Gerçek, F. (1999). Türk Müzeciliği, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- Karakaya, E. (2016). Türk Mimarlığında Sanayi-i Nefise Mektebi/ Güzel Sanatlar Akademisi’nin Yeri ve Restorasyon Alanına Katkıları (1883-1960), T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Fakültesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul.
- Madran, E. (1996). Cumhuriyet’in İlk Otuz Yılında (1920-1950) Koruma Alanının Örgütlenmesi- I1, ODTÜ MFD (16:1-2), (59- 97).
- Tamer, C. (2001). Rumelihisarı Restorasyonu; Belgelerle ve Anılarla, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul.
- T.C. Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü arşivi envanteri terfi tezleri (1936-1985).
- Ünsal, B. (1984). Rumelihisarı’nın 65 Yıllık Restorasyon Öyküsü, İstanbul’dan Göreme’ye Kültür Mirasımız.
