Author :
Abstract
Kavramın işareti veya göstergesi olarak tanımlanan sözcükler, yöresel kullanım alanının dışına çıkıp zamanla yaygınlaşarak ortak dilin malı hâline gelebilmektedir. Bu bağlamda düşünüldüğünde ağızlarda bulunan tüm unsurlar bir dil için en önemli yapı taşlarını teşkil etmektedirler. Türklüğün önemli bir coğrafyasında bulunan Giresun ve Ordu yöresi ağızlarının söz varlığında her kavram alanına ait önemli oranda yöresel sözcük bulunmaktadır. Bu sözcüklerin birçoğunun Türk dilinin tarihi dönemlerinden itibaren kullanılageldiği görülebilmektedir. Genel Türkçede kullanımdan düşmüş ve unutulmaya yüz tutmuş olan bazı söz varlıklarının da Giresun ve Ordu yöresi ağızlarında halen bulunabildiği anlaşılmaktadır. Bir millete ya da topluluğa ait kültürel dokuyu en net şekilde yansıtan unsurlardan olan söz varlığındaki kavram alanlarının tespiti ile o topluluğun dünya görüşü, inançları, yaşantıları, sosyo-ekonomik durumları vb. üzerinde yorumlamalar yapmak da mümkün olabilmektedir. Çalışmamızda Giresun ve Ordu yöresi ağızları söz varlığında fındık kavram alanlarına giren sözcükler incelenmiştir. Yöre halkının hayatında çok önemli bir yer tutan fındık ve fındıkçılık çerçevesinde gelişen adlandırmalar Türk dilinin söz varlığı açısından da önem arz etmektedir. Çalışmada Giresun ve yöresi ağızlarındaki genel olarak fındık kavram alanına özgü sözcükler tasnif edilerek bu alanda kullanılan söz varlığının genel bir tablosu ortaya çıkarılmıştır. Bu inceleme ile yöre halkının en büyük geçim kaynağı olan fındığın, halk kültürüne yansıması hakkında bilgi sahibi olmak da mümkün olacaktır. Giresun özelinde bu kavram alanına giren sözcüklerin, Türkçenin söz varlığına katkıda bulunacağı da düşünülmektedir. Çalışmada Giresun ve yöresi söz varlığındaki fındık ve fındıkçılık kavram alanına giren 322 sözcük çeşitli başlıklar altında incelenerek elde edilen veriler üzerinden bazı yorumlamalar yapılmıştır. Çalışmada 7 madde başı altında yapılan sınıflandırmada ele alınan sözcüklerin 204 tanesi Giresun ve yöresine aitken 118 sözcük ise Ordu ve yöresi söz varlığından tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
The words defined as the sign or indicator of the concept may become the property of the common language by going out of the local area of usage and spreading over time. In this context, all the elements found in the dialects are the most important building blocks for a language. In the vocabulary of the dialects of Giresun and Ordu, which are located in an important geography of Turkishness, there are significant regional words belonging to each concept area. It can be seen that many of these words have been used since the historical periods of Turkish language. It is understood that some of the vocabulary that has fallen out of use in general Turkish and have been forgotten can still be found in the dialects of Giresun and Ordu region. With the determination of the concept areas in the vocabulary, which is one of the elements that reflect the cultural texture of a nation or community in the most clear way, the world view, beliefs, lives, socio-economic conditions and so on of the community. It is also possible to make comments on. In our study, the words which are included in the concept areas of hazelnut were examined in the vocabulary of the dialects of Giresun and Ordu region. Hazelnuts, which have a very important place in the life of the local people, and the names developed within the framework of hazelnut production are also important for the vocabulary of Turkish language. In this study, a general picture of vocabulary used in this area will be revealed by classifying words specific to hazelnut names and hazelnut conceptual field in the dialects of Giresun and Ordu region. It will be possible to have information about hazelnut names vocabulary and culture of local people in hazelnut conceptual field. It is also thought that the words in this conceptual field will contribute to the vocabulary of Turkish. In this study, 322 words in hazelnut and hazelnut concept in Giresun and region vocabulary are examined under various headings and some interpretations are made on the data obtained. In the study, 204 words of Giresun and its region were determined from 7 words and 118 words were determined from Ordu and its region.
Keywords
- Acar, E. (2018). Kastamonu ve Yöresi Ağızlarında Mantar Adları, Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi. C/S. 4 (9): 177-228.
- Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, C. 3. Ankara: TDK Yay.
- Bozok, E. (2018). Türkçenin Söz Varlığında Temizlik Kavram Alanı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Samsun.
- Bulut, S. (2018). Eski Uygur Türkçesinde Türkçe Bitki Adlandırmaları -1: Yiyecek-İçecek Olarak Kullanılan Bitkiler. TÜRÜK (Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi), C/S. 6 (12): 562-588.
- Bulut, S. (2018). Giresun İli ve Yöresi Ağızlarında Fındık. Mavi Atlas. C/S. 6 (1): 205-232.
- Duman, M. (2004). Bazı Eski Kaynaklarda Fındık. Kebikeç. C/S. 9 (18): 303-316.
- Duman, M. (2008). Fındık Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Göreci, A. (2004). Fındık Kültürü. Ankara: Giresun Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü Yayınları.
- Küçük, S. ve Ateş, M. (2017). Ordu Ağzı Söz Varlığı. Ankara: Gece Kitaplığı.
- Mor, G. (2009). Türkiye’deki Gizli Dillerin Ses, Şekil ve Kavram Alanı Bakımından İncelenmesi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kars.
- Özşahin, M. (2011). Başkurt Türkçesi Söz Varlığı. Ege Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
- Tekin, F. ve Cantürk, S. (2018). Giresun ve Yöresi Ağız Sözlüğü. İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
- Tekin, F. ve Cantürk, S. (2019). Giresun Yöresi Söz Varlığında Bitki Adları ve Bitki Kavram Alanı. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi (Online). S. (11): 25-52.
- Uçar, İ. (2013). Yetiştiği/Geldiği Coğrafya Veya Etnik Adlandırmayla Oluşturulan Bitki Adları. Zeitschrift für die Welt der Türken (Journal of World of Turks). C/S.5 (1): 115-135.
