AYNI SINIF DÜZEYİNDE HAZIRLANMIŞ DERS KİTAPLARININ ATASÖZLERİ VE DEYİMLER AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI
Author :
Abstract
Türkçe söz varlığı açısından zengin bir dildir. Bu söz varlığının da pratikte en büyük göstergesi atasözleri ve deyimlerdir. Atasözü ve deyimler dilin canlılığını da ortaya koyan, öğrencilerin geçmiş ve gelecek arasında köprü kurmalarını sağlayan bir kültür aktarıcısıdır. Dilimizde önemli bir yeri olan atasözleri ve deyimler, sözlü ve yazılı gelenekte farklı yollarla aktarılsa da öğrencilere okullarda ders kitapları aracılığıyla aktarılır. Bu açıdan öğrencilerin küçük yaştan itibaren anadilimizin zenginliklerini, anlatım gücünü yansıtan söz varlığı ögelerini içeren yayınlar ve zengin içerikli metinlerle buluşturulmaları gerekir. Bu metinleri öğrencilerle buluşturan en yaygın araç ise MEB’in tüm öğrencilere ücretsiz olarak dağıttığı okutulması zorunlu ders kitaplarıdır. Bu kitaplar özel yayınevleri veya MEB yayınları tarafından kaleme alınarak Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının onayı ile basılmaktadır. Bu araştırmanın amacı iki farklı yayınevi tarafından hazırlanan üç adet 7.sınıf Türkçe ders kitabının deyim ve atasözleri varlığı bakımından benzerliklerini ve farklılıklarını karşılaştırmaktır. Araştırma nitel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu tarafından 2019-2020 yılında ilköğretim okulları 7. Sınıflar için ders kitabı olarak kabul edilen kitaplar (MEB(2) ve Özgün” yayınevlerince hazırlanan 7. Sınıf Türkçe ders kitapları)oluşturmaktadır. Üç kitaptaki deyim ve atasözleri varlığı içerik analiziyle TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü vasıtasıyla tespit edilerek ortaya konulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre farklı yayınevleri tarafından hazırlanan ders kitaplarının aynı sınıf düzeyindeki öğrencilere ortak söz varlığı kazandırmada yeterli olmadığı görülmüştür.
Keywords
Abstract
Turkish is a rich language in terms of vocabulary. The biggest indicator of this vocabulary in practice is proverbs and idioms. Proverbs and idioms are a cultural transmitter that reveals the vitality of the language and enables students to bridge the past and the future. Proverbs and idioms, which have an important place in our language, are conveyed to students through textbooks in schools, although they are conveyed in different ways in the oral and written tradition. In this respect, students should be brought together with publications containing rich vocabulary and vocabulary elements that reflect the power of narration and rich content. The most common tool that brings these texts together with students is the compulsory textbooks that MEB distributes to all students free of charge. These books are written by private publishers or MEB publications and published with the approval of the Board of Education and Discipline. The aim of this research is to compare the similarities and differences of three 7th grade Turkish textbooks prepared by two different publishers in terms of idioms and proverbs. The research is a qualitative research. The universe of the research is the books (7th grade Turkish textbooks prepared by MEB (2) and Özgün ”publishing houses) which were accepted as textbooks for 7th grades of primary schools in 2019-2020 by the Ministry of Education Board of Education and Discipline. The presence of idioms and proverbs in three books was determined by content analysis through TDK Proverbs and Idioms Dictionary. According to the results obtained, it was observed that the textbooks prepared by different publishing houses were not sufficient to provide students with the same vocabulary in the same grade level.
Keywords
- Akgül, A.; Demirer, N.; Gürcan, E.; Karadaş, D.; Karahan, İ. ve Uysal, A. (2018). 7. Sınıf Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı (1). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
- Aytan, T.; Güneş, G. ve Uysal, G. (2018). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Dinleme Metinlerinin Öğrencilerin Söz Varlığına Etkisi . Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, C./S. 1(1): 1-11 .
- Bayrakçı, M. (2005). Ders Kitapları Konusu ve İlköğretimde Ücretsiz Ders Kitabı Dağıtımı Projesi. Millî Eğitim Dergisi, 165, 7-20.
- Çotuksöken, Y. (1989). Bir Dilin Sözvarlığı. Varlık, 987, 11.
- Erkal, H. ve Erkal, M. (2019). Ortaokul 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Ankara: Özgün Yayınları.
- Erverdi, E. (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Güzel, A.; Karadağ, Ö. ve Kurudayıoğlu, M. (2005). “İlköğretim Beşinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Kelime Hazinesi Bakımından Niceliği ve Ortak Kelime Hazinesi Kazandırma Bakımından y Yeterlilikleri” XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
- İnan, İ. (2016). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerdeki Deyim, Atasözü ve Özdeyişlerin Analizi ve Türkçe Eğitimine Katkıları, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Karadağ, Ö. (2019). Aynı Sınıf Düzeyi İçin Hazırlanan Türkçe Ders Kitaplarının Ortak Sözvarlığı Açısından Karşılaştırılması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1130-1140.
- Karagöl, E. ve Tarakçı, R. (2019). Söz Varlığı Öğretimi Açısından Ortaokul Türkçe Ders Kitapları. Milli Eğitim Dergisi, 48(222), 149-171.
- Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Kır, T.; Kırman, E. ve Yağız, S. (2018). 7. Sınıf Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı (2). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Kızıltepe, Z. (2015). İçerik Analizi Nedir? Nasıl Oluşmuştur? F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.), Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları (ss. 253-266). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Kurudayıoğlu, M. ve Karadağ, Ö. (2006). Ortak Kelime Hazinesi Kazandırmada İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Durumu. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), s.335-343.
- Kurudayıoğlu, M. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir değerlendirme. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6 (2), 1797-1808.
- MEB (2018). Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
- Okur, P.; Yıldız, C. ve Okur, A. (2010). İlköğretim Okullarındaki Okuma Etkinliklerinde Göz Ardı Edilen Bir Konu: Sözcük Öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 753-773.
- Onan, B. (2016). Söz Varlığı Terminolojisi Üzerine Bir Analiz Çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 11- 29.
- Soysal, T. (2016). Cumhuriyet Dönemi Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarının Söz Varlığının Geliştirilmesi Açısından İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 45 (210), 115-140.
- Süğümlü, Ü. ve Eraslan, A. (2019). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metin Türleri ile Kalıplaşmış Söz Varlığı İlişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 630-646.
- Turhan, H. (2010). 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Söz Varlığı Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük. (2020, 24 Mart). Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/
- Türkben, T. (2019). Türkçe Ders ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Deyim Varlığı ve Öğretimi Açısından İncelenmesi. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 2(2), 63-90.
- Uludağ, Ç. (2010). 7. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Yıldırım, A. (1999), Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi. Eğitim ve Bilim, 23, 7-17.
