SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ ALANINDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ ÇALIŞMALARDAKİ ALTERNATİF YÖNTEM VE TEKNİKLERE İLİŞKİN BİR İÇERİK ANALİZİ
Author :
Abstract
Bu araştırmada, Türkiye’de 2000-2019 yılları arasında Sosyal Bilgiler Öğretimi alanındaki lisansüstü çalışmalara konu olan alternatif yöntem ve teknikleri çeşitli değişkenler açısından incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup araştırma verileri, doküman incelemesi ile elde edilmiştir. Araştırma kapsamında, Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi’nde yapılan tarama ile Sosyal Bilgiler Öğretimi alternatif yöntem ve teknikler konulu olan ve erişime izinli 284 lisansüstü tez incelenmiştir. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırma kapsamındaki lisansüstü tezler; yöntem ve tekniklerine, yıllarına, lisansüstü düzeylerine, üniversite ve enstitülerine, araştırma yöntemlerine, araştırma desenlerine, veri toplama araçlarına, örneklem gruplarına ve örneklem büyüklüğüne göre kategorilere ayrılmıştır. Elde edilen bulgular frekans (f) ve yüzdeleri (%) çıkartılarak tablolar halinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda, 2000-2019 yılları arasında Sosyal Bilgiler Öğretiminde alternatif yöntem ve teknikler alanında en fazla çalışılan konunun “Sözlü ve Yazılı Edebiyat Ürünleri ile Sosyal Bilgiler Öğretimi” olduğu görülmüştür. “Bilgisayar Destekli Sosyal Bilgiler Öğretimi” ve “Ters Yüz Edilmiş Öğrenme ile Sosyal Bilgiler Öğretimi”nin ise son yıllarda araştırmacılar tarafından sıklıkla tercih edildiği tespit edilmiştir. İncelenen tezlerin en fazla 2019 yılında yapıldığı görülmüştür. Araştırma kapsamında incelenen 284 lisansüstü tezin 219’u (%77) yüksek lisans, 65’i (%22) doktora tezi olduğu saptanmıştır. Üniversite ve enstitülere göre yapılan incelemede, en fazla tezin Gazi Üniversitesi’nde ve eğitim bilimleri enstitülerinde yapıldığı saptanmıştır.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to examine the alternative methods and techniques that are subject to post-graduate studies in the field of Social Studies Education in Turkey between the years 2000-2019 in terms of different variables. Qualitative research method was used in the present study and data were obtained using document analysis. Within the scope of this study, 284 graduate theses on alternative methods and techniques in social studies teaching and with access permission were examined with the review performed in the National Thesis Center database of the Higher Education Council. The obtained data were analyzed using content analysis method. Graduate theses within the scope of the research were categorized according to their methods and techniques, years, graduate levels, universities and institutes, research methods, research designs, data collection tools, sample groups and sample size. The findings are presented in tables by subtracting frequency (f) and percentages (%). As a result of the research, it was seen that the most studied subject in the field of alternative methods and techniques in social studies teaching between 2000-2019 was "teaching social studies with oral and written literature products". It was also found that "computer-assisted social studies teaching" and "social studies teaching with inverted learning" was frequently preferred by researchers in recent years. In addition, it was observed that the examined theses were mostly conducted in 2019. Of the 284 graduate theses examined within the scope of this study, 219 (77%) were found to be master's theses, and 65 (22%) were doctoral dissertations. The examination according to universities and institutes showed that the greatest number of thesis was made in Gazi University, Graduate School of Educational Sciences.
Keywords
- Akaydın, B. B. ve Kaya, S. (2015). Türkiye'de İlkokul Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Alanında Yapılan ve Ulusal İndeksli Dergilerde Yayınlanan Araştırmalara Yönelik Bir İnceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 251-264.
- Akyüz, Y. (2012). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Altay, N. (2020). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında Yazılan Makalelerin Değerlendirilmesi. Adnan Mendrese Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 22-35.
- Altıntaş, İ. N. ve Yenigül, Ç. K. (2021). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Alanında Vatandaşlık Eğitimine Yönelik Yapılan Nitel Araştırmaların Analizi (2010-2020). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 522-544.
- Aslan, E. (2016). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilgiler. D. Dilek içinde, Sosyal Bilgiler Eğitimi (s. 3-48). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Canbulat, T., Avcı, G. ve Sipahi, S. (2016). ABD ve Kanada'da Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanındaki Tezlerin Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 351-370.
- Çakmak, Z. ve Taşkıran, C. (2020). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanındaki Çalışmaların Analizi: Bir Meta Sentez Çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(3), 1243-1261.
- Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-759.
- Çoban, A. (2020). Temel Kavramlar. G. Ocak içinde, Öğretim İlke ve Yöntemleri (s. 3-57). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Dilek, A., Baysan, S. ve Öztürk, A. A. (2018). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitimi Üzerine Yapılan Yüksek Lisans Tezleri: Bir İçerik Analizi Çalışması. Turkish Journal of Social Research/ Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
- Erden, M. (2011). Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Geçit, Y. ve Kartal, A. (2010). Türkiye'deki Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırma Konuları Üzerine Bir İnceleme. International Conference on New Trends in Education and Their Implication, (s. 101-107). Antalya.
- Güleç, S. ve Hüdavendigar, M. N. (2020). Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında Okuryazarlık Becerisi Başlığında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. International Journal of Humanities and Research, 4(3), 24-36.
- İbret, B. Ü. ve Yılmaz, O. (2019). Sosyal Bilgilerde Çevre Eğitimi: Lisansüstü Çalışmalara Ait Bir İnceleme. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 431-449.
- Karakuş, S. (2020). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitiminde Kavramlar Konusunda Yapılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin İncelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 61-76.
- Kayaalp, F. ve Karameşe, E. N. (2020). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitimi Kapsamında Hazırlanan "Vatandaşlık" Konulu Lisansüstü Tezlerdeki Eğilimler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 744-785.
- Mertkan, Ş. (2015). Karma Araştırma Tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Mutlu, N., Bayram, B. ve Taçyıldız, Y. (2020). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Öğretim Teknolojisi Kullanımı ile İlgili Tezlerin İncelenmesi. Asya Studies-Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 29-38.
- Oğuz Haçat, S. ve Demir, F. B. (2018). Sosyal Bilgiler Eğitimi Üzerine Yapılan Doktora Tezlerinin Değerlendirilmesi (2002-2018). AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 948-973.
- Oruç, Ş. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretimi Alanında Yapılan Tez Çalışmaları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, (26), 121-132.
- Öner, G. ve Öner, D. (2017). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Coğrafya Konuları Üzerine Yapılmış Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir Analiz ve Bibliyografya Çalışması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 34(2), 13-34.
- Sönmez, Ö. F. (2020). Bibliometric analysis of educational research articles published in the field of social study education based on Web of Science Database. Participatory Educational Research, 7(2), 216-229.
- Sözer, E. (1998). Sosyal bilgiler öğretiminde ilke, strateji, yöntem ve teknikler. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
- Şahin, M., Göğebakan Yıldız, D. ve Duman, R. (2011). Türkiye'deki Sosyal Bilgiler Eğitimi Tezleri Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 96-121.
- Tarman, B., Acun, İ. ve Yüksel, Z. (2010). Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanındaki Tezlerin Değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 725-746.
- Tarman, B., Güven, C. ve Aktaşlı, İ. (2011). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında Yapılan Doktora Tezlerinin Değerlendirilmesi ve Alana Katkıları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi(32), 391-410.
- Tay, B. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretiminin Dünü Bugünü ve Yarını. R. Turan, & K. Ulusoy içinde, Sosyal Bilgilerin Temelleri (s. 1-18). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Uzunkavak, Y. (2019). Türkiye'de 2004-2017 Yılları Arası Sosyal Bilgiler Eğitimi ve Öğretimi Alanında Yapılmış Doktora Tez Çalışmalarının Konu Alanı ve Metodolojik Olarak İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
- Yalçınkaya, Y. ve Özkan, H. H. (2012). 2000-2011 Yılları Arasında Eğitim Fakülteleri Dergilerinde Yayımlanan Matematik Öğretimi Alternatif Yöntemleri İle İlgili Makalelerin İçerik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(16), 31-45.
- Yaylacı, Z. ve Büyükalan, S. (2019). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Öğretmen Görüşüne Başvurulan Tezlerin Tematik Açıdan İncelenmesi (2005-2017). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 1-19.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
