TÜRKİYE SELÇUKLULARI DEVLETİ’NİN MOĞOLLARLA SINIRDAŞ OLMASI VE ÖGEDAY KAAN’IN ALÂEDDÎN KEYKUBÂD’A TABİİYET İÇİN ELÇİ GÖNDERMESİ
Author :
Abstract
Türkiye Selçukluları Devleti’nin en kudretli hükümdârı olan Alâeddîn Keykubâd başa geçtikten sonra ülke işlerini yola koyup hemen fetih hareketlerine girişmişti. Ancak onun başa geçtiği dönemde dünyada yeni bir tehlike ortaya çıkmıştı. Bu tehlike tüm Orta Asya ve Doğu Avrupa’yı tehdit eden Moğollardı. Moğollar Alâeddîn Keykubâd’ın başa geçtiği sırada henüz Anadolu topraklarına ciddi saldırılarda bulunmamıştı. Bunun sebepleri arasında Türkiye Selçukluları Devleti’nin dönemin güçlü devletlerinden olması ve Moğollarla sınırdaş olmamaları sayılabilir. Ancak bu durum Alâeddîn Keykubâd’ın başa geçmesinden kısa bir süre sonra tersine dönmüştü. Zira Harezmşahlar Devleti ile kötü giden münasebetler savaş ile sonuçlanmış ve neticede Harezmşahlar Devleti yıkılmıştı. Bu devletin yıkılması Türkiye Selçukluları ile Moğollar arasındaki tampon bölgenin ortadan kalkmasına sebep olmuş ve Anadolu’yu Moğol saldırısına açık hale getirmişti. Moğol saldırılarının ciddiyetinin farkında olan Alâeddîn Keykubâd ülkede Moğol tehlikesine kaşı birtakım önlemler almış ve ülkenin sınırlarını genişletmek için fetih hareketlerine devam etmişti. Bu olaylardan sonra pek çok devleti tabiiyeti altına alan Moğol Kaanı Ögeday Alâeddîn Keykubâd’a 1236 yılında bir elçi gönderdi. Elçinin geliş amacı Alâeddîn Keykubâd’ın Moğolların üstünlüğünün kabul edilmesini istemekti. Alaâeddîn Keykubâd bu elçi ile görüştü ve elçinin isteklerini kabul ederek hediyelerle Ögeday Kaan’a geri gönderilmesini buyurdu. Ancak elçi henüz yola çıkmadan önce Alâeddîn Keykubâd hayatını kaybetti ve elçinin belirtilen şekilde Ögeday Kaan’a gönderilmesi oğlu II. Gıyâsedîn Keyhüsrev zamanında gerçekleşti.
Keywords
Abstract
After Aladdin Kaykubâdh (the mighty ruler of the Turkey Seljuqs State) ascent to the throne he immediately started his conquests. But a new threat emerged when he took power. This threat was none other than Mongolians who invaded all of Central Asia and Eastern Europe. The Mongols had not yet seriously attacked Anatolian lands when Aladdin Kaykubâdh took charge of the state. The reasons this might be, the fact that we were also one of the strongest and they were our border neighbour at that time period. But that wasn’t the case shortly after Aladdin Kaykubâdh reign. The bad relations with Khwarazshahs resulted in their decadence which meant that the middle zone between the two states were no more there. Thus made us vulnerable for the Mongolian attacks. Aware of the seriousness of the Mongol attacks, Aladdin Kaykubâdh took some precautions against the Mongol danger in the country and continued the conquest movements to expand the borders of the country. After these events, the Mongolian Khan Ögeday, who subordinated many states, sent an ambassador to Alaeddin Kaykubâdh in 1236. The ambassador’s duty was to ask Aladdin Kaykubâdh to accept the supremacy of the Mongols. Ögeday met with this ambassador and accepted the ambassador’s requests and ordered him to be sent back to Ogeday Kahan with gifts and delicasies. However, before the ambassador set off, Aladdin Kaykubâdh lost his life and the ambassador was sent to Ogeday Kahan as stated. It took place during the time of Giyathad-din Kaykhusraw.
Keywords
- Abû’l-Farac. (1950). Abû’l-Farac Tarihi. (2. Cilt). (Ömer Rıza Doğrul, Çev.). Ankara: TTK.
- Aknerli Grigor. (1954). Moğol Tarihi. (H. D. Anreasyan, Çev.). İstanbul: Osman Yalçın Matbaası.
- Aksarâyî. (2000). Müsmeretü’l-Ahbar. (Mürsel Öztürk, Çev.). Ankara: TTK.
- Anonim. (2014). Tarîh-i Âl-i Selçuk (Anonim Selçuknâme). (Halil İbrahim Gök, Fahrettin Coşguner, Çev.). Ankara: Atıf Yayınları.
- Ayan, Ergin. (2018). Moğollar’ın Ortadoğudaki İlk Noyanı Cormagun. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 13/2, 179-196.
- Carpini, Johann de Plano. (2000). Moğol Tarihi ve Seyahatnâme. (Ergin Ayan, Çev.). Trabzon: Derya Kitabevi.
- Cüveynî. (2013). Tarih-i Cihan Güşa. (Mürsel Öztürk, Çev.). Ankara: TTK.
- Çakmak, M. A. (2002). Moğol İstilası ve Harezmşâhlar İmparatorluğu’nun Yıkılışı. Türkler Ansiklopedisi içinde. 1430-1447. (4. Cilt). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Ebü’l-Fezâil Muhammed B. Alî b. Nazîf el-Hamevî. (H. 1401 M. 1981). el-Târîh el-Mansûrî. Dimaşk: (Yayınevi yok).
- Ersan, Mehmet. (2020). Bir Devletin Çöküş Hikayesi Türkiye Selçuklu Devleti’nin Dağılışı. Ankara: Altınordu Yayınları.
- Es-Safedî. (1420/2000). el-Vâfî bi’lvefayât. (24. Cilt). (Ahmed el-Arnâûd-Türkî Mustafa Dâr İhyâi et-terâs el- Arabî, Neşr.). Beyrut.
- Geyikoğlu, Hasan. (2002). Harezmşâhlar ve Doğu Anadolu. Türkler, Ansiklopedisi içinde. 1448-1458. (4. Cilt). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Grousset, Rene. (1980). Bozkır İmparatorluğu, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- İbn Bibi. (1996). el Evâmirü’l-’Alâ’iyye fī’l-umuri’l-’Alâ’iyye, (Selçuk Name). (1. Cilt). (Mürsel Öztürk, Haz.). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Millî Kütüphane Başkanlığı Basımevi.
- İbn Vâsıl. (1960). Müferricü’l-Kurûb fî Ahbârı Benî Eyyûb. (3. Cilt). (Cemâleddîn eş-Şeyyâl, Neşr.). Kahire.
- İbnü’l-Verdî. (2017). Bir Orta Çağ Şairinin Kaleminden Selçuklular. (Mustafa Alican, Çev.). İstanbul: Kronik
- Kazvinî. (2018). Târîh-i Güzide. (Mürsel Öztürk, Çev.). Ankara: TTK.
- Kesik, Muharrem. (1994). Cenâbî Mustafa Efendi’nin el-‘Aylemü’z-Zâhir Fî Ahvâli’l-Evâil Ve’l-Evâhir Adlı Eserinin Anadolu Selçukluları ile İlgili Kısmının Tenkidli Metin Neşri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
- Koca, Saim. (2009). Moğol İstilâsına Karşı Sultan I. Alâeddîn Keykubâd’ın Güvenlik Politikası. Gazi Türkiyat Türklük Araştırmaları Dergisi. 5, 187-216.
- Köymen, Mehmet Altay. (2020). Büyük Alâeddîn Keykubad ve Zamanı. İstanbul: Kronik.
- Kushenova, Ganizhamal. (2006). Ögedey Kaan Devrinde Türkistan ve Maveraünnehir (1229-1241). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Makrizi. (1934 -1958). Kitabu's-Sülûk li Marifeti Düveli'l-Mülûk. (1 Cilt). (M. M. Ziyade, Nşr.). Kahire.
- Mehmed Neşri, (1949). Kitab-ı Cihân-nümâ (Neşri Tarihi I). (F. R. Unat-Mehmet A. Köymen, Haz.). Ankara: TTK.
- Mîrhând. (2018). Ravzatu’s-Safâ, fî Sîreti’l-Enbiyâ ve’l-Mülûk ve’l-Hulefâ (Tabaka-i Selçûkiyye), (Erkan Göksu, Tercüme ve Notlar). Ankara: TTK.
- Müneccimbaşı. (2001). Câmiu’d-Düvel. Selçuklular Tarihi, Anadolu Selçukluları ve Beylikler. (2. Cilt.) (Ali Öngül, Çev.). İzmir: Akademi Kitabevi.
- Öngül, Ali. (2016). Selçuklular Tarihi 2 Anadolu Selçukluları ve Beylikler. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
- Özbek, Süleyman. (2018). Selçuklu-Eyyubî İlişkileri. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Rubruk, Wilhelm Von. (2001). Moğolların Büyük Hanına Seyahat 1253 1255. (Ergin Ayan, Çev.). İstanbul: Ayışığı Kitapları.
- Şahin, Mustafa. (2014). Habibü’s-Sîyer’e Göre Türkiye Selçukluları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi. 54, 21-40.
- Turan, Osman. (1977). Keykubâd I. İslam Ansiklopedisi içinde. 646-661. (4. Cilt). İstanbul: MEB.
- Turan, Osman. (1971). Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Turan Neşriyat Yurdu.
- Turan, Osman. (1958). Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar. Ankara: TTK.
- Umar, Bilge. (1998). Türkiye Halkının Ortaçağ Tarihi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal. Ankara: TTK.
- Uyumaz, Emine. (2001). Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddîn Keykubâd Dönemine (1220-1237) Bir Bakış. Cogito. 29, 121-131.
- Yazıcızâde Ali. (2009). Tevârîh-i Âl-i Selçuk. (Abdullah Bakır, Haz.). İstanbul: Çamlıca Yayınları.
- Yinanç, Mükrimin Halil. (2014). Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, (2. Cilt). Ankara: TTK.
