TÜRKİYE’DE HAYVAN ARAŞTIRMALARI ÖNCÜSÜ OLARAK HİKMET BİRAND: “AT VE ASFALT” ADLI DOĞA YAZINI ESERİNDE AT ALGISI, ŞAHSİYET OLARAK ATLAR
Author :
Abstract
Hikmet Birand’ın Anadolu Manzaraları adlı kitabında yer alan ve Hayvanları Koruma Cemiyeti için yazılan “At ve Asfalt” adlı doğa yazını eserinde, atların şehir hayatının bir parçası olan asfalt yollar ile mücadelesi, diğer bir deyişle “atların asfalt ile imtihanı” anlatılmaktadır. Birand Anadolu Manzaraları kitabının “At ve Asfalt” başlıklı doğa yazınında, atların Türkiye’deki, özellikle de Ankara’nın çeşitli semtlerindeki yaşam koşullarına değinerek, her geçen gün daha da modernleşen şehir hayatı içinde “hayvanların daralan yaşam alanlarına” ve “haklarına saygı duyulabilmesi” için okuyucuya bir bilinç aşılamaya çalışmaktadır. Bu bağlamda, “At ve Asfalt” eserinde, “atlar doğayı, aynı zamanda asfalt ise şehirleşmeyi, sanayileşmeyi” temsil etmektedir diyebiliriz.
Birand “At ve Asfalt” isimli doğa yazınında yıllar içinde edindiği, Ankara’nın Dışkapı semtinde atlar ile ilgili anılarını ve gözlemlerini, okuyucular ile paylaşmaktadır; atlar ile duygudaşlık kurarak onların duygularına tercüman olmaktadır. Bu bağlamda, “Hayvan Araştırmaları” her ne kadar tüm dünyada Peter Singer'ın yazmış olduğu Hayvanların Özgürlüğü (1975) metnine dayandırılmakta ve 1970’lerde başlamış olsa da, Hikmet Birand’ın Anadolu Manzaraları kitabında yer alan “At ve Asfalt” isimli doğa yazını, bu terim daha dünyada ortaya çıkmadan önce anakronistik olarak, Hikmet Birand’ın Türkiye’de, bu alanın öncüsü olmuş olabileceğini düşündürmektedir.
Bu çalışmada, Birand’ın “atları, hayvanları alınıp satılabilecek, sahip olunabilecek bir nesne olarak değil de, daha ziyade bir şahsiyet olarak” algılayarak, nasıl zamanının ötesinde bir kavrayışa sahip olduğu “At ve Asfalt” adlı doğa yazını metni üzerinden incelenmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
“Horses on Asphalt” in Hikmet Birand’s book, Anatolian Landscapes is written upon the request of the society for the prevention of cruelty to animals and it describes the life conditions of the horses in big cities, especially the struggles of the horses on asphalt, ineviable aspects of city life. In this nature writing text, “Horse on Asphalt”, Birand tries to raise consciousness about animal rights by underlining how human beings invade the habitats of animals with sprawling cities and how life becomes more and more difficult for animals in the modern times. Bearing this in mind, it can be suggested that in the nature writing text “Horse on Asphalt”, horses represent nature, whereas asphalt represents industrialization and modernization. In this text, Birand shares his memories, experiences and observations in relation to the horses in the Dışkapı region of Ankara with the readers. Meanwhile, he has a lot of empathy with the horses and he tries to give a voice to the horses’ feelings. Thus, in doing so, Birand might become one of the pioneers of the animal studies in Turkey, though animal studies is considered to be stemming from Peter Singer's book entitled Animal Liberation, written in 1975. Unfortunately, there is a lack of empathy and of understanding of the life conditions of the horses living in cities and this makes Birand unhappy and urges him to write about these issues. Therefore, Birand might even be considered to be the pioneer of animal studies in Turkey, before the term of animal studies coined in the world. Birand seems to be ahead of his time since he perceives horses as “not things to buy and sell, but as individuals, as characters”, who deserve respect and love in daily life. Thus, different perceptions of horses by different people and by Birand will be studied with reference to the nature writing text entitled “Horses on Asphalt” in Anatolian Landscapes and how Birand is beyond his time will be illustrated by giving examples from “Horses on Asphalt”.
Keywords
- Akkoyunlu, Ö. (Yönetmen), (2019). “Hayat tamircisi”, Melis Ezgi Yaman (Yapımcı) TRT Belgesel. 24 Haziran 2019. Saat: 21.00.
- Avis, A. (Yönetmen), (2020). “Black beauty”, ... Jeremy Bolt (Yapımcı). https://720pizle.org/izle/altyazi/black-beauty-2020.html. Erişim tarihi: 24. Aralık.2020.
- Birand, A.H. (2004). “At ve asfalt”, Anadolu Manzaraları. Ankara: TÜBİTAK.
- “Cemil Meriç-Modern köleler”, https://modernkoleler-blog.tumblr.com/post/92459731779/i-nsanlar-sevilmek- i%C3%A7inyarat%C4%B1ld%C4%B1e%C5%9Fyalar-ise 21 Haziran 2014. Erişim tarihi:1.Mayıs.2021. “Hayvan hakları bibliyografyası”, https://dagmedya.wordpress.com/2020/10/30/hayvanlar-ve-haklarina-dair-bir-turkcebibliyografya-denemesi/. Erişim tarihi:12.Mayıs.2021.
- “Hayat tamircisi”, https://www.trtbelgesel.com.tr/kultur-antropoloji/hayat-tamircisi/hayat-tamircisi-129868, Erişim tarihi: 10 Mayıs 2021.
- “Kate Winslet ve Mackenzie Foy ‘Black beauty’ uyarlamasında!”, https://www.beyazperde.com/haberler/filmler/haberler-89154/, 8.Mayıs.2019. Erişim tarihi:11.Mayıs.2021.
- McCoy, H. (1998) Atları da vururlar? Çev. Ayşe Karasu. İstanbul: Scala Yayıncılık.
- Özdağ, U. (2014). Çevreci eleştiriye giriş. Ankara: Ürün Yayınları.
- Özdağ,U. (2005). “The Turning of the Tide: The Evolution of Ethics and Contemporary Moral Considerations Regarding Nonhuman Entities in American Literature”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt : 22, Sayı: 2, s.135-149.
- “Stabilize [Ham] yol nedir? stabilize yol ne demek?– bilgi anahtarı”, https://bilgianahtari.com/stabilize-yol-nedir-stabilize-yol-ne-demek-bilgianahtari.html?doing_wp_cron=1620648470.2883379459381103515625, 23.12.2020,
- Shaffer, P. (2006). Equus/Küheylan. London: Penguin.
- “Şose”, Türk dil kurumu sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/. 8.5.2020. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021.
