Author :
Abstract
Anadolu, Türk ve İslam kültürünün temel taşlarından olan Hoca Ahmet Yesevî ve Hacıbektaş Velî’nin eserlerinde Arapça İslami kavramlarla beraber geleneksel Türk dini, İrani, dinî ad, kavram, sözcük ve motifler yer almaktadır. İslâmiyetin Türkler arasında daha fazla yaygınlaşması ile birlikte İslâmî terimlerin halk tarafından da anlaşılması ve kullanılmasıyla birlikte Türkçe adlar yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Türk dinî geleneğindeki, kültüründeki Türkçe dinî sözcükleri, kavramları neden ve nasıl kullandıklarını onlara atfedilen temel eserler bağlamında araştırılacaktır. Mistik, tasavvufî önderler olan bu bilgeler dini anlayışlarını öğretmede, duygu ve düşüncelerini, meramlarını anlatmada, halk topluluklarına ulaşmada dönemin İslamîleşmiş olan eski Türk dinî geleneğindeki Tanrı, yaratkan, uçmak, tamuğ, yazuk, yalavaç, karış gibi ad ve kavramları kullanmışlardır. Bunları kullanmada dinen ve kültürel açıdan bir sakınca görmemişler. Ahmet Yesevî ve Hacıbektaş Velî eserlerinde geleneksel Türk dini ve kültüründe yer alan dinî ad, kavram, sözcük ve motiflere yer vermişlerdir. Bu kavramlar da dönemin Türk topluluklarının edebiyat ve kültürlerinde İslamîleşmiş, geniş kitleler tarafından da benimsenmiştir. Geniş halk kitlelerine rahatça ulaşmışlar, edebî yönden güzelliğe ve kültürel açıdan zenginliğe, devamlılığa katkıda bulunmuşlardır. Ahmet Yesevî ve Hacıbektaş Velî’nin eserlerinde Türkçe dinî ad, kavram, sıfat ve motiflerini İslam dini ve kültürel yapısı açısından bir mahsur, sakınca görmemiş, tereddüt göstermemişlerdir.
Keywords
Abstract
The works of Hoca Ahmet Yesevi and Hacıbektaş Velî, who are the cornerstones of Anatolian, Turkish and Islamic culture, contain traditional Turkish religious, Iranian, religious names, concepts, words and motifs along with Arabic Islamic concepts. As Islam became more widespread among the Turks, Turkish names began to be widely used as Islamic terms were understood and used by the people. Why and how they used Turkish religious words and concepts in Turkish religious tradition and culture will be investigated in the context of the main works attributed to them. These sages, who were mystical and mystical leaders, used names and concepts such as Tanrı, yaratkan, uçmak, tamuğ, yazuk, yalavaç, karış in the Islamicized old Turkish religious tradition of the period in teaching their religious understanding, expressing their feelings and thoughts, and reaching out to the public communities. They saw no harm in using these religiously and culturally. Ahmet Yesevi and Hacıbektaş Veli included religious names, concepts, words and motifs in traditional Turkish religion and culture in their works. These concepts were also Islamized in the literature and culture of the Turkish communities of the period and were adopted by the masses.They reached large masses of people easily and contributed to literary beauty and cultural richness and continuity. In the works of Ahmet Yesevi and Hacıbektaş Velî, they did not see any harm or inconvenience in using Turkish religious names, concepts, adjectives and motifs in terms of Islamic religious and cultural structure.
