KLASİK DÖNEMDE OSMANLI DEVLETİ’NDE TARIMA ETKİ EDEN FAKTÖRLER VE BU FAKTÖRLERİN ORTAYA ÇIKARDIĞI SONUÇLAR
Author:
Abstract
Osmanlı Devleti’nin klasik döneminde (1300-1600), disiplinli bir tarım politikası uygulanarak hem devletin hem de reayanın üretim kaynaklı bir gelir kaybına uğramasına izin verilmemiştir. Ancak tarımsal faaliyetlerin olağan olarak gerçekleşmesi için devletin bu alanda uygulamaya koyduğu kuralların önemi yanı sıra Osmanlı çiftçisinin birim alandan mümkün olan en yüksek verimi alabilmesini etkileyen ya da engelleyen birtakım etkenler de mevcuttu. Bu etkenlerin bir kısmı birbirine senkrone olarak ortaya çıkabildiği gibi bir kısmı da diğerlerinden bağımsız olarak gelişme göstermekte ve neticede Osmanlı ekonomisini ve içtimai hayatını ciddi anlamda etkileyecek gelişmelere sebebiyet vermekteydi. Klasik dönem Osmanlı topraklarında, tarımsal faaliyetler ve buna bağlı olarak yetiştirilen tarım ürünlerinin çeşitliliği, coğrafi şartların ve iklimin güçlü tesiri altında kaldığından XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin sahip olduğu coğrafyanın genişliği, iklim çeşitliliğindeki yelpazenin genişlemesine paralel olarak, tarım ürünlerinde de çeşitliliğin artmasında etken rol oynamaktaydı. Klasik Osmanlı dönemindeki aktif tarımsal faaliyetlerin daha sonraki dönemlerde devam etmesini ve gelişmesini engelleyen etmenler içerisinde ise tarımla uğraşan köylünün toprağın mülkiyetine sahip olmaması, köylünün can ve mal güvenliğinin yeterince sağlanamaması, çiftçi kesiminin toprak sistemindeki çözülüşle paralel olarak ve celali isyanlarının beraberinde getirdiği ortamın da etkisiyle yerel güçler ve vergi tahsildarlarının zulmüne maruz kalması, ulaşım imkânlarının yetersizliği, sıklıkla karşı karşıya kalınan kuraklıklar, vergi yükünün önemli ölçüde çiftçinin üzerinde olması, tarımın ticarileşememesi gibi faktörler sayılabilir.
Keywords
Abstract
During the classical period of the Otoman Empire (1300-1600) disciplined application of agriculture policy in both the state and loyal subjects were not allowed to undergo a less of revenue from production. However, in the ordinary course of agriculture activities for the realization of the importance of rules which are enforced by the state in this area, as well as the Ottoman farmers receive per unit area yield the highest possible number of blocks or factors affecting the present. Some of factors may occur as a part synchronising each other independently of the others can exposed development. Classical period of Ottoman lands agricultural activities and variety of agricultural products grown accordingly under the influence of geographical conditions and climate remains a serious XVI. and XVII. century with the Ottoman Empire that width of the geography, climate,