Author:
Abstract
Atasözü söyleyeni belli olmayan, toplumların kültüründen izler taşıyan, bilgece düşünceler veya felsefi hikmetleri içeren, uzun yıllar süren gözlem ve deneyimlere dayanan, genel kural niteliğinde kalıplaşmış özlü, veciz sözlerdir. İlk örnekleri sözlü edebiyat ürünü olan bu kalıp sözler zaman içerisinde yazıya aktarılmıştır. Büyük bir kısmı zaman içerisinde değişikliğe uğramakla beraber değişime uğramadan veya çok az değişiklikle günümüze gelenler de vardır. Bu özlü, veciz sözler yerinde kullanıldıklarında güçlü bir anlatım aracına dönüşürler. En belirgin özellikleri kalıplaşmış dil birimi olmalarıdır. Bu yönüyle atasözlerindeki kelime ve cümle yapısı tarihi ve sosyal yapı içerisindeki yenilenmeler dışında değişmez. Kısa cümlelerden oluşmaları onların akılda kalmasını ve daha etkileyici bir anlatım kazanmalarını sağlamıştır. Genellikle hüküm cümlesi niteliğindedirler. Şiirsel anlatıma sahip olanları olup şiirsel anlatımlarda sıkça kullanılan vezin, kafiye ve aliterasyona atasözlerinde de rastlanır. Böylece yoğun düşünce ve duyguları yalın bir şekilde ifade ederler. Atasözleri bu akıcı anlatımı, anlamsal ve yapısal özellikleriyle sağlarlar. Yapısal özellik deyince genellikle kelime grupları veya cümle dizimi düşünülmektedir. Oysa kimi yapılar vardır ki cümlelerin kuruluşunda benzer özellikler göstererek bir bütün olarak yer almaktadır. Kullanım kalıbı olarak ifade edilebilecek olan bu yapılar atasözlerinde belirgin olarak yer almaktadır. Bu çalışmada atasözlerini içine alan kullanım kalıpları belirlenmeye çalışılarak bu kalıplarının kuruluşları üzerinde durulacak ve kalıplar kendi arasında sınıflandırılmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Proverb is rigid, sententious, succinct and anonymous saying that is on basis of rule, based on observations and experiences of years, involves wise thoughts and philosophical mysteries and also bears the trace of community’s culture. These rigid sayings, first example of what oral literature material is, have been written in time. As well as major ones that changed in time, there are also the ones extant that are unchanged or a little changed. When these sententious and succinct sayings have been used appropriate, they become a strong express means. Mostly distinct feature of these sayings are their being rigid language unit. For that reason, except innovations in historical and social construction, word and sentence construction of proverbs do not change. By means of their construction of being short sentences, they stick in mind and have more effective expression. They are usually in feature of ruling sentence. Some of them have poetic expression and it is seen also in proverbs prosody, rhyme and alliteration that are used in poetic expression mostly. So they express intensive feelings and thoughts in a simple way. By means of semantic and structural features of proverbs, they provides these fluent expressions. When structural feature is said, it is usually thought word groups and sentence order. But there are some structures that are used as entire by showing similar features in structure of sentences. In this study, trying to determine the usage of patterns containing proverbs, the stuructures of these patterns will be emphasized and these patterns will be classiffied within their group.