Author:
Abstract
Atasözlerine anlatım zenginliğini katan hiç şüphesiz yerinde ve zamanında kullanılmalarıdır. Bir kitabın anlatamadığını bir atasözü kısa ve özlü bir şekilde anlatır. Kimi zaman gazellerin mısra-ı bercestesi olarak karşımıza çıkar, bazen duvar yazısı olarak hafızalarımızda yer edinir bazen de gazetelerin manşetlerini süslerler. Etkileyici anlatımlarıyla geniş halk topluluklarını peşine takıp sürüklerler. Bu yönüyle toplumun kültür hafızasını büyük bir ustalıkla dile getirip topluma ayna tutarlar. Sözlü edebiyat ürünü olmalarına rağmen yapısal olarak incelediklerinde atasözlerini oluşturan kelimelerin çoğunun rast gele bir araya gelmedikleri belli bir düzen içerisinde bir araya geldikleri görülmektedir. Bu da atasözünü oluşturan toplumun ortak hafıza ve düşünce sistemine sahip olduğunu, bu hafıza ve düşünce sistemin söz dizimine de yansıdığını göstermektedir. Genel olarak ortak bir yapı dâhilinde bir araya gelen bu söz dizimini kullanım kalıbı olarak nitelendirmek mümkündür. Atasözlerinin anlatımının etkili olmasında çeşitli söz sanatlarını kullanmaları kafiye - redif dizimi ve benzeri ahenk unsurları etkili öğelerdir. Bu ahenk öğeleri kadar kullanım kalıplarının da etkileyici anlatıma olan katkısı gözden uzak tutulmamalıdır. Atasözlerinin etkileyici anlatım unsurlardan olan kullanım kalıplarının bazılarına atasözlerinin başında ve sonunda rastlamak mümkündür. Giriş ve bitiş kalıbı olarak adlandırılabilecek olan bu kalıplara; bilmece, masal, tekerleme ve fıkra gibi diğer halk edebiyatı metinlerinde de rastlanır. Ortak akıl ve kültür sonucu oluşan bu kalıplar bir dilin anlatım zenginliği ve esnekliğinin göstergesidir. Bu çalışmada atasözlerinin başlangıç ve bitiş bölümlerinde yer alan giriş ve bitiş kalıpları tespit edilerek bu kalıpların kuruluşları üzerinde durulacak ve kalıplar kendi arasında sınıflandırılmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
The thing that adds richness of narration to proverbs is no doubt usage of them in the right time and right place. Things a book cannot narrate are told by proverbs in short and brief. Sometimes they appear as the best lines of a poem, sometimes as graffitis they take their places in our minds and sometimes they decorates the headings of newspapers. With this aspect,it puts the cultural memory into words skillfully and thus mirrors the society. Although they are verbal literature products, when studied structurally, it is seen that all the verbs forming a proverbs come together in an order not randomly. And that shows the society forming the proverbs has the common memory and consideration system and this memory and consideration system shows its affect on the syntax. In general, syntax that comes together within a common frame of structure can be described as structure in use. Some effective elements of harmony such as rhyme and repeating words are important factors for proverbs using several figures of speech. As much as these elements of harmony we shouldn’t ignore contribution of structures in use to effective narrating. It is possible to see some structures in use which are also effective narrating elements or proverbs at the very beginning or end.These structures can be named as ıntroductory and ending structures and they can also be seen in some other folk literature narrative styles such as riddles,folk tales,tongue twisters and jokes.Structures which are formed by common mind and culture is the indication of richness of narration and flexibility of a language.In this study ,by determining introductory and ending sturctures that place at the beginning and ending of proverbs It will be stressed on formation of these structures and these structures will be classified among themselves.