Author:
Abstract
Mucize, Peygamberlik iddiasında bulunan kişinin, bu davasının doğru olduğunu ispat için Allah’ın izin ve kudretiyle gösterdiği harikulâde şeylerdir. Peygamberlerin ortaya koymuş oldukları mucizeler, kendi dönemlerinde daha çok öne çıkan hâdiselerle ilgilidir. Hz. Peygamber (sav)’in mucizesinin de Kur’ân’ı Kerim olduğu İslam âlimlerince müsellem bir konu olmakla birlikte sözkonusu i’câz’ın hangi açıdan tezahür ettiği hususu öteden beri tartışılagelmiş, bu bağlamda birçok görüş ortaya atılmıştır. İleri sürülen görüşler genel bir tasnife tabi tutulduğunda ise, bu görüşlerin; sarfe, gaybi haberler verme, beyân üslûbu, psikolojik etkileme ve ilmî muhteva etrafında şekillendiği görülür. Bu yönlerden her biri, yalnız başına bütün âyetlerde bulunmadığı gerekçesiyle âlimler tarafından çeşitli eleştirilere tabi tutulmuştur. Bunlardan sarfe ve beyân üslûbu tüm Kur’ân için geçerli olabilecek iken aynı durum öbür i’câz vücûhları için pek mümkün görülmemiştir. Yine sarfe yönü daha çok Mu’tezilî âlimler arasında benimsenirken, beyân üslûbu ise daha çok Ehl-i Sünnet âlimleri tarafından benimsenmiştir. Bu çalışmada konuya bir altyapı teşkil etmesi amacıyla öncelikle İslam düşünce tarihinde i’câz düşüncesinin ortaya çıkışı ve tarihi seyri üzerinde duruldu; ardından Fahrettin er-Râzî’nin konuyla ilgili daha çok düşüncelerini dile getirdiği belâgate dair Nihâyetü’l-Îcâz fî Dirâyeti’l-İ’câz ve t-Tefsîru’l-Kebîr adlı eserleri üzerinden onun i’câz anlayışı incelenmeye çalışıldı. Tefsir tarihinde önemli bir konumda olan Râzi’nin konuyla ilgili görüşleri bir hayli önem arzetmektedir.
Keywords
Abstract
Abstract Almost all Muslim scolars are in the opinion that the unique miracle of the Prophet Muhammad is the Qur’an. But the problem discussed among them from the very beginning is the form and the merit of this miracle. In this context a lot of opinion have been put forth. We see that these opinions put forward are focussed on the following concepts or subjects: Sarfa, message of the Qur’an from unseen, its eloquence, its psychologic effect, its richness of content. Every one of these approaches has been critisized on the ground that it is not happened to all verses. Although we can say that the rethoric of the Qur’an and sarfa are valid for all verses, it is not possible that the same position is valid also for other forms of Qur’an glorious style (i’câz). While the Mutazilah had coserned mainly with the sarfa (feature of consicion), the scolars of Ahlu Sunnah had focussed on tne rethorical forms of Consicion. In this paper we tried to describe the emergence of the idea of ‘uniqueness of its style’ and its course in Islamic hitory of thought. Then, we tried to analize the thoughts of Fahraddin ar-Râzi with special referance to the problem of consicion. In this study our main sources are his Works, Nihâyetü’l-Îcâz fî Dirâyeti’l-İ’câz and Tefsîru’l-Kebîr.