Author:
Abstract
Alevi Bektaşi topluluğu, premodern dönemde varlığını kapalı bir toplum olarak devam ettirmiştir. Kapalı bir toplum olarak toplumsal bütünlüğü korumak ve sonraki nesillere aktarma hususunda bazı temel dayanak noktaları oluşturmuştur. Bunlardan birisi yukarıdan aşağıya toplumsal bir hiyerarşi oluşturmak ve bu hiyerarşik yapılanmasının zirvesine piri yerleştirmektir. Bu hiyerarşi “Pir, Mürşit, Rehber ve Talip” şeklinde toplumunun tüm kesimlerini kapsayacak bir genişliktedir. Alevi Bektaşi klasikleri diye adlandırılan ve Alevi Bektaşi toplumunun kuruluşuna kaynaklık eden, Hacı Bektaş’a ait eserlerde, Buyruklarda ve daha sonraki yıllarda derlenen veya yazılan kitaplarda pirin bu modellik vasfına çok önem verildiği görülmektedir. Ancak günümüz Aleviliğinde zirve bir model olarak, Hacı Bektaş ve onun eserlerinde çizdiği ideal Alevi Bektaşi’nin özellikleri sunulurken; Kızılbaş topluluğun kuruluşunda ve varlığını devam ettirmesinde önemli bir yer tutan Buyruklarda Hacı Bektaş’a hemen hemen hiç yer verilmemiştir. Biz bu çalışmamızda, “tabii dini gruptan” “sırf dini gruba” geçişi, bu geçiş sırasında düzenlenen hiyerarşik yapılanmada liderin rolü ve ideal bir tip olarak Hacı Bektaş Veliyi, ayrıca günümüz Aleviliğinde Hacı Bektaş’a dayandırılan noktaları ele alacağız. Bunu yaparken, Buyrukları, Hacı Bektaş Veli’nin eserlerini ve daha sonraki yıllarda oluşturulan
Keywords
Abstract
Alevism had been a closed society in pre-modern era. As a closed society based on major basis for protecting social unity, continuing existence and passing on to the future generations their teachings. One of them is creating a hierarchical structure and making Pir leader this hierarchical structure. This hierarchy “Pir, Mürşit, Rehber and Talip” is large as to cover all of society. Leadership is important in the works of Haci Bektash, Buyruks and Divans that called classical works Alevi Bektashi. However Haci Bektash is presented as the top model in the contemporary Alevism, altought he not given almost no space in Buyruks that is important in the establishment of Qizilbash community. We will consider in this study to return from identical groups to specifically religious group, compare to Hacı Bektash’s important in contemporary Alevism and Buyruks. We will examine the works of Haci Bektash, Buyruks and Divans that called classical works Alevi Bektashi with the text analysis method.