Author:
Abstract
İnsanoğlunun kendini güvende hissedeceği barınaklar olarak inşa ettiği ya da ettirdiği konutlar, tarihöncesi dönemden başlayarak günümüze dek belirli bir gelişim süreci geçirmiştir. Mağaralardan apartmanlara dönüşen konut mimarisi ülkelere, coğrafyalara ve kültürlere göre değişim göstermiştir. Türkiye genelinde konut mimarisine bakıldığında müstakil evlerden çok katlı konutlara kadar değişik yapı kurgularıyla karşılaşılmaktadır. Geleneksel Türk konut mimarisinden modern yaşam alanlarına geçilen süreçte İstanbul hem müstakil konutları hem de apartmanlarıyla öncül şehir olma özelliğine sahiptir. 1923-1940 yılları arasında İstanbul’da inşa edilen konutlar bir yandan geleneksel düşünce ve yaşam tarzına uygun planlanırken bir yandan da günün değişen şartlarına ve düzenine göre yeni tarzda şekillenmeye başlamıştır. Bu tutum müstakil konutlar kadar apartmanlarda da izlenmektedir. Bilindiği gibi günümüz apartmanlarının ilk örnekleri Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde (XIX.yy.) İstanbul’da inşa edilmeye başlanmış, gayrimüslim vatandaşların ikamet ettiği semtlerde görülen çok katlı konut yapımı Cumhuriyet’in ilanından sonra tüm şehre yayılmıştır. Bu çalışmada öncelikli olarak tarihöncesi dönemden başlayarak tarih çağlarına kadar geçen süreçte konut mimarisinin oluşumuna bakılacak, ardından Türk konut mimarisinin gelişim süreci plan şemalarıyla kısaca açıklanacaktır. Son olarak sözü edilen 18 yıllık zaman dilimini kapsayan İstanbul konut mimarisi, konutların genel özellikleri ve apartmanlaşmanın sebepleri üzerinden değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Residences built or have built by human being as shelters in which they feel safe passed through a definite development process beginning from prehistoric period until today. Living spaces transforming from caves into apartments showed a change according to counties, geographies and cultures. It is observed when looking at residence culture Anatolian geography of the Turks who come from migrant culture and are accustomed to tent life that process beginning from separate houses goes back to multi-storey residences. Istanbul has a characteristic of being a leading city with its apartments within the process when there was a transition from Traditional Turkish residence architecture to modern living spaces. Zoning studies and residential constructions initiated in the country after proclamation of the Republic gained speed in Istanbul and continued until today. Residences built in Istanbul between the years of 1923-1940 started to be shaped in new style according to changing conditions and order of the day while also being planned in accordance with traditional opinion and life style. This attitude is observed in apartments as much as in separate houses. As it is known, first samples of today’s apartments started to be built in Istanbul in the Ottoman Empire Period (XIXth century), and multi-storey residence construction that is observed in the cities where non-Muslim citizens reside spread to the entire city after proclamation of the Republic. In this study, residence architecture formation will be looked at within the process starting from the prehistoric period until ancient ages, and then development process of Turkish residence architecture will be explained shortly with plan schemes. Finally, Istanbul residence architecture covering time frame of said 18 years will be tried to evaluate over general characteristics and reasons of apartmentalization.