Author:
Abstract
Bir standart dilin oluşmasında sözlüklerin çok büyük rolü vardır. Bu ?çalışmada öncelikle K. K. YUDAHİN’in Kırgız sözlükçülüğüne katkısından ?bahsedilecektir. Standart Kırgızca XX. yüzyılın ilk çeyreğinin sonlarında oluşmuştur. ?Gerek Kırgızcanın gelişmesinde gerekse Kırgız sözlükçülüğünde YUDAHİN’in önemli ?bir yeri bulunmaktadır.? ?1940 yılında Moskova’da yapılan YUDAHİN’in Kirgizsko-Russkiy Slovar ??‘Kırgızca-Rusça Sözlük’ün ilk baskısında yirmi beş bin madde başı kelime vardır. ?Kelimeler Latin harfleriyle Kiril harfleri karışık yazılmıştır. 1945 ve 1948 yılında ?Türkiye’de bu sözlüğün Rusça kısmı A. Battal TAYMAS tarafından Türkçeye ?çevirilmiştir. İkinci baskısı 1965 yılında yine Moskova’da yapılmıştır. Tek cilt olan bu ?sözlük, otuz yedi bin beş yüz otuz sekiz Kiril harfli madde başı içermektedir. 1985 ?yılında aynı yerde basılan Kirgizsko-Russkiy Slovar ‘Kırgızca-Rusça Sözlük’ iki ?cilttir. A-J harflerini içeren birinci ciltte madde başı kelime sayısı on dokuz bin beş ?yüz on bir, K-Ya harflerini içine alan ikinci ciltte ise madde başı kelime sayısı on ?sekiz bin yirmi yedidir. 1999 yılında bu sözlük tek cilt olarak yeniden basılmıştır.? Bu çalışmada Kirgizsko-Russkiy Slovar ‘Kırgızca-Rusça Sözlük’ün ortaya ?çıkışı ve farklı baskıları, bu sözlüğün hazırlanışı ve 1940 ile 1965 baskılarının ?karşılaştırılması ele alınmıştır. Günümüzde K. K. YUDAHİN’in sözlüğünün çok eski ?olmasına karşın Kırgız dilinin kelime hazinesini tespit etmek ve kelimelerin ?kullanılışlarını göstermekteki yararı göz ardı edilemez. Bunun yanında Kırgız ?gelenek ve görenekleri, tarih ve kültürüyle ilgili çok zengin malzeme içermesi ?dolayısıyla hâlâ büyük ilgi görmekte ve kullanılmağa devam edilmektedir.?
Keywords
Abstract
Lexicons have a big effect in creating a standard language. Firstly in this work ?K.K. YUDAHIN’s contribution to Kyrgyz lexicography will be discoursed. Standard ?Kyrgyz was formed in the end of the first quarter of the XX. century. Both in Kyrgyz ?language’s development and Kyrgyz lexicography YUDAHIN has a significant place.? YUDAHIN’s first press of his Kirgizsko-Russkiy Slovar (Kyrgyz-Russian ?Vocabulary), which was printed in Moscow in 1940, has twenty five thousand ?keywords. The words are written assorted both in Latin and in Cyrillic letters. The ?Russian part of this vocabulary was translated into Turkish by A. Battal TAYMAS in ??1945 and 1948. The second press was printed in 1965 again in Moscow. The ?vocabulary which consists of one volume, has thirty seven thousand five hundred ?thirty eight lexical entries with cyrillic letter. The Kirgizsko-Russkiy Slovar (Kyrgyz-?Russian Vocabulary) printed in 1985 in the same place has two volumes. In the first ?volume, that involves letters from A to J, lexicon entry number is nineteen thousand ?five hundred eleven, and the second volume contains letters from K to Y in which ?lexicon number is seventeen thousand twenty seven. This vocabulary was reprinted ?as a complete volume in 1999.? In this paper the emergence and dissimilar press’ of Kirgizsko-Russkiy ?Slovar’s (Kyrgyz-Russian Vocabulary), the preparation of this vocabulary and the ?comparison of the 1940 and 1965 press’ is discussed. In our days, although K. K. ?YUDAHIN’s vocabulary is very old, it’s benefit to determine the kyrgyz language ?treasue and word usage cannot be disregarded. Apart from that, it is still in use and ?attracts attention as it features strong material in terms of kyrgyz customs and ?traditions, history and culture.?