Author:
Abstract
Tanzimat ile başlayan Batılı devletleri fende, teknolojide hatta sosyal hayatta örnek alma çabası Türkçeyi derinden etkilemiştir. Bu etkinin en somut örneği ise söz varlığındaki değişmelerdir. Daha önce yaklaşık bin yıldır beraber yaşanılan Arapça ve Farsçanın da etkilerini taşıyan Türkçe, Tanzimat sonrasında Fransızca başta olmak üzere diğer batı dillerinin etkisine girmiştir. Süreç, Türkçe içindeki Arapça ve Farsçanın varlığını azaltırken, Fransızca ve diğer batı dillerinin varlığını arttırmıştır. Cumhuriyetle birlikte öz kaynakları kullanma ve dili yabancı unsurlardan arındırma hamlesi, genel söz varlığı içinde Türkçe kökenli kelimelerin sayısını/oranını arttırmıştır. Bu çalışmada, Türkçede Cumhuriyet sonrası yaşanan değişim süreci araştırılmıştır. Bunun için Cumhuriyetin ilanından sonra yazılmış romanlar belge tarama yöntemi ile ele alınmış, eğitim içerikli olanlar tespit edilmiş ve bu romanlardan art zamanlı dil incelemesi yapmayı mümkün kılan bir örneklem belirlenerek eğitim ile ilgili terimlerin doküman analizleri yapılmıştır. İnceleme neticesinde Cumhuriyetin ilk yıllarında yazılan romanlarda maarif, muallim, talebe gibi Arapça kökenli terimlerin zamanla eğitim, öğretmen, öğrenci olarak Türkçeleştiği; profesör, doçent gibi yeni kavramların veya lise, üniversite gibi yeni kurulan kurumların adlarının da Batı dillerinden alındığı tespit edilmiştir. Bu durum son yüzyılda Türkçenin başta Arapça olmak üzere doğu dillerine ait söz varlığı unsurlarını bıraktığını, bunların yerine ya öz kaynaklarını ya da Batı dillerine ait adlandırmaları tercih ettiğini göstermektedir.
Keywords
Abstract
Starting with the Tanzimat, effort of sampling western countries influences Turkish Language deeply in science, technology and even in social life. The most epitome of this change is changes in vocabulary. Turkish language having the effects of Arabic and Persian languages which we previously had been living together nearly for millennium come under the influence of especially French and other western languages after reforms. While the period decreases the effect of Arabic and Persian existence, it increases the existence of French and other western languages. With the republic, the move of using equity capitals and bowdlerizing foreign elements increases the number of Turkish-rooted words in general vocabulary. In this paper, the period of change after republic in Turkish language is searched. Therefore, the novels written after proclamation of the republic is treated with the method of document scanning, identified the ones which are educational and analyzed the documents related to terms determining the paradigm which makes possible diachronic language study of those novels. As a result of surveying, It is determined that the Arabic-rooted words such as maarif (education), muallim (teacher), talebe (student) become Turkish over time in the novels which were written in the first years of Republic; the new terms such as professor (professor), doçent (associate professor) or the names of instutions opened newly such as lise (high school), üniversite (university) are borrowed from Western Languages. This case shows us that Turkish language, mainly in Arabic language, gave up using vocabularies belonging to East languages and preferred namings belonging to Western Languages or its own sources.