Author:
Abstract
Türk toplumunun önemli yapı taşlarından birisi olan Yörüker, sosyal hayatları gereği doğa ile bütünleşirler. Bu çerçevede doğada bulunan bitki türlerini yakından tanıdıkları gibi hem hayvanlarını beslerken hem de sağlık alanında bitkilerden yararlanırlar. Bitkilerin kök, kabuk, tohum, reçine, çiçek gibi kısımlarını çeşitli işlemlere tabi tutarak veya bunlardan çeşitli karışımlar hazırlayarak hastalıkların tedavisinde kullanırlar. Bu bazen bitki kaynaklı bir merhem bazen de mantar tozu veya işlem görmüş bir reçine olabilir. Özellikle reçine kaynaklı püse, Yörüklerin günlük hayatında hemen hemen her alanda tedavide kullanılan önemli bir madde olup her Yörük hanesinde bulundurulur. Püse kadar olmasa da sahil kesiminde yaşayan Yörükler, çeşitli hastalıkları tedavi etmek amacıyla tehnel yağı kullanırlar. Hastalıkların tedavisinde beslenen hayvanlar yanında av hayvanlarından da yararlanılır. Bunlardan bal, yumurta, süt, yağ ve deri yanında av hayvanı derisi ve yağı tedavide kullanılan başlıca maddeler olarak dikkat çeker. Yörükler, çocuk sahibi olmak veya istenmeyen gebelikleri sonlandırmak için de çoğu bitki kaynaklı olmak üzere çeşitli yöntemler uygularlar. Yine cildi beslemek ve temizlemek üzere bitkilerin karıştırıldığı su ile yıkanıp rahatlama sağlarlar. Ayrıca fiziki olarak kafa şeklinin düzgün görünmesini sağlamak için bebeklerin başına şekil vermek üzere uygulamalar da yaparlar. Bütün bunlarla birlikte halk hekimliği alanında önemli bir birikime sahip olan Yörükler, yıllar boyunca tecrübe ile elde ettikleri birikimlerini kuşaktan kuşağa aktarırlar. Bu çerçevede çalışma içerisinde Yörüklerin tedavide kullandıkları, tıp ve ilaç bilimi araştırmalarına veri sağlayabilecek, somut maddelere yer verilirken urasa gibi soyut kavramlara değinilmemiştir.
Keywords
Abstract
Yoruks, one of the significant building blocks of the Turkish Society, integrate themselves with the nature because of their social life. Accordingly, they use the plants and herbs both for feeding their animals and for their health, as they know the species in nature well. As treatment methods, they use various mixtures which are produced in different ways and are prepared from the various parts of the plants such as roots, shells, seeds, resin and flowers. Those sometimes may be some plant-derived pomade or mushroom powder or treated resin. Especially, “püse”, a resin based important material used in almost all areas of treatment, is available in all Yoruk houses. Daphne extract, which is locally known as “tehnel yağı”, and which is not used as much as “püse”, is also used for the treatment of various illnesses by the Yoruks living on the coastline. For the treatment of the illnesses, they benefit from wild animals besides domestic animals. Honey, eggs, milk, butter, animal skins and fat are the major remarkable materials used in treatment. The Yoruks, also, apply different methods mostly based on plants and herbs in order to have a baby or to finish pregnancy. They have a shower by using plants and herbs added water in order to clean and feed their skins. They, besides, use different applications to flatten their babies’ heads in order to be seen physically well. Based on all these, the Yoruks having a large amount of knowledge and experience on folk medicine convey all these skills, learnt by experience in years, from far away. In this regard, rather than intangible terms like “urasa” the study refers to Yoruks’ physical treatment materials which may provide data to medicine and drug studies.