Author:
Abstract
Eski Türkçede pekiştirme edatı olarak yer alan la edatı Türkçenin hemen hemen her döneminde ve her lehçesinde karşımıza çıkmaktadır. Bu edat tarihî lehçelerde pekiştirici bir unsur olarak zaman isimlerine, yer isimlerine, sayı isimlerine ve sıfatlara eklenmiş aynı zamanda çekimli fiillerden sonra gelerek pekiştirici bir unsur olarak kullanılmıştır. Başlangıçta tek şekilli bir edat iken birlikte kullanıldıkları kelimelerin tesiri ile kalın ve ince şekilleri de ortaya çıkmış, bütün yazı dillerinde daha çok bir ek gibi kullanılmıştır. Bu edatın farklı dönemlerde ve lehçelerde yeni işlevler kazandığı da görülmektedir. Edatın Türkiye Türkçesi ağızlarında kazandığı yeni işlevlerden biri de seslenme işlevidir. Edatın bu işlevi sadece Türkiye Türkçesi ağızlarında tespit edilmiştir. Bu edat Türkiye Türkçesi ağızlarında hem la/ le/ lay/ ley/ lo vb. şekillerde bir seslenme edatı olarak görülmekte, hem de özellikle anne, baba, abla gibi yakın akrabalık adlarına +li biçiminde eklenerek sevgi ve seslenme işlevi taşımaktadır. Seslenme edatı olarak kullanılması Türkiye Türkçesi ağızlarında özellikle konuşma dilinde yaygın bir şekilde görülür. Bu edatının seslenme işlevi kazanmış biçimleri ile oğlan kelimesinden bozulmuş olan lan vb. seslenme edatları ses ve işlev benzerliği yüzünden birbirine karışmıştır. Edatın ekleşmiş biçimi olan sevgi ve seslenme eki +li ve varyantlarının kullanımı ise nadirdir. Unutulmaya yüz tutmuş olan +li eki sadece birkaç ilde karşımıza çıkmaktadır.
Keywords
Abstract
The preposition of ‘la’ which has been used since the old Turkic language, is seen in almost every period and in every dialect. This preposition has been added to time names, place names, number names and adjectives as a reinforcing element in historical dialects. At tihe same time it has come after finite verb. At the beginning, they were a single-shaped preposition, while different forms emerged with the effect of the words they used together, and they were used more like an affix in all Turkic language. This preposition appears to have acquired new functions in different periods and dialects. One of the new functions of the preperation, the function of addressing has been determined only in Turkish dialects of Turkey. This prepositional Turkish dialects of Turkey are la / le / lay / ley / lo etc. it is seen as a preposition in the form and it is used with the function of caritative and vocative by adding +li to the names of close kinship such as mother, father, sister. This form of the preposition has gained the vocative function and the word of the lan etc. prepositions of speech are mixed because of the similarity of sound and function.The use of vocative is common, but it is rarely used as a form of caritative. This suffix, seen only on a few areas, has been forgotten.