Author:
Abstract
Osmanlı Devleti’nin idari vaziyeti Tanzimat Fermanı ve sonrasında yayınlanan birçok nizamnameyle yeniden düzenlenmiş, yapılan nüfus sayımı ile merkez ve taşradaki idari birimler tespit edilmeye çalışılmıştır. Klasik Osmanlı Devleti idari taksimatı eyalet, sancak, kaza ve karyelere (köy) ayrılan idari bölümlerden oluşmaktaydı. İdari ünitelerin en büyüğünü oluşturan eyaletler, sancakların bir araya gelmesiyle teşkil edilmiştir. İşte Tanzimat Fermanıyla yapılan yeni idari düzenleme ile Osmanlı Devletine bağlı bazı sancaklar bir araya gelerek yeni bir eyalet teşkil edildiği gibi kimi eyaletler de sancak statüsüne geçirilmiştir. Tanzimat Fermanıyla başlayan bu süreç, yayınlanan birçok nizamname ile daha düzenli hale getirilmiştir. Nitekim 1864 Vilayet Nizamnamesiyle 19. yy idari taksimatı yeniden düzenlenmiştir. Bu değişikliklerde 19. yy Osmanlı Devleti’nin siyasi vaziyetinin de büyük etkisi olmuştur. 19.yy Osmanlı Devleti idari taksimatı içerisinde Hakkâri’nin idari statüsü de sıklıkla değişiklik göstermiştir. Hakkâri 19. yüzyıl boyunca Kürdistan, Van ve Erzurum eyaletlerine bağlanarak sancak statüsünde idari taksimat içerisinde yer almıştır. Ancak 1850-1857 ve 1879-1887 tarihleri arasında Hakkâri’nin eyalet olduğunu tespit ediyoruz. Bu makalenin amacı Hakkâri’nin 19. yüzyıl idari taksimatındaki değişiklikleri ortaya çıkarmaktır. Değişikliklerin daha iyi belirlenmesi açısından Hakkâri’ye bağlı sancak ve kazalar tablolar halinde verilmiştir. Yararlandığımız kaynakların başında Başbakanlık Osmanlı Arşivinden temin ettiğimiz belge ve defterler ile Devlet Salnameleri gelmektedir.
Keywords
Abstract
The administrative situation of the Ottoman State has been rearranged with many regulations after the Tanzimat Edict, the central and rural administrative units were tried to be determined by the census. The classical Ottoman State administrative