IMHALLEMÎ LEHÇESİNDE KULLANILAN ATASÖZÜ VE DEYİMLERİN SİİRT ARAPÇASINDA KULLANILAN ATASÖZÜ VE DEYİMLERLE MUKAYESESİ
Author:
Abstract
Atasözleri ecdadımızdan bize kalan, belli bir yargı bildiren, öğüt veren ve söyleyeni belli olmayan sözlerdir. Atasözleri ve deyimler dil ve kültürün önemli öğeleri arasındadır. Her toplumun kendine özgü atasözleri ve deyimleri vardır. Bunlar o toplumun yaşam tarzı, dili, kültürü, ahlâk ve örf ve adetleri konusunda ipuçları verir. Anadolu coğrafyası, tarihin başlangıcından bu yana onlarca dilin konuşulduğu ve yaşatıldığı bir yer olmuştur. Bilinmeyen şu ki; bu topraklar bir çok arkaik dil ve lehçenin de, saklanma alanı olmuştur. Hiç şüphesiz bu kültürel mirasın önemli bir kısmı da Anadolu’da konuşulan Arapça lehçeler oluşturmaktadır. Lehçe ve şive farklılıklarıyla Anadolu Arapçası üzerine yapılan çalışmalar ülkemizde yakın bir tarihte başlamıştır. Bu bağlamda Midyat ve çevresinde konuşulan ve Arapçanın çok köklü bir lehçesi olarak düşünülen Mhallemi lehçesi ile Siirt ve çevresinde konuşulan Arapça lehçesi arasında benzer ver farklı birçok husus bulunduğu aşikâr bir durumdur. el-Cezîre bölgesinin birbirine yakın iki farklı yerinde yaşayan Mhallemiler ile Siirt Araplarının günümüze kadar taşıdıkları atasözü ve deyimler, Anadolu Arapçasının iki diyalekti arasındaki yakınlık derecesini anlama konusunda önemli bilgiler sunmaktadır. Bu tebliğimizde, Midyat ve çevresinde hala canlı bir şekilde kullanılan atasözü ve deyimlerin Siirt ve çevresinde kullanılan atasözü ve deyimlerle mukayesesini yapacak, benzer ve farklı özellikleri ortaya koymaya çalışacağız.
Keywords
Abstract
Proverbs are words that give a certain judgment , advice and left us from our ancestors and anonymous. Proverbs and idioms are important items between language and culture. Every society has unique proverbs and idioms. They give clues about the lifestyle, language, culture, morality and customs of the society. Anatolian geography has become a place where dozens of languages have been spoken and lived since the beginning of history. The unknown thing is that these lands have become a hiding place for many archaic languages and dialects. Undoubtedly, a significant part of this cultural heritage constitutes Arabic dialects spoken in Anatolia. The researches about the Anadolu Arabic with his different dialects and accents, have started recently. It is obvious that there are many similar and diffrent matters between the Mhallemi dialect which is spoken in Midyat and its surroundings and the Arabic dialect spoken in Siirt and its surroundings and also thought as a highly rooted dialects of Arabic. The proverbs and idioms, remained until today, of the Siirt Arabs and Mhallemies who live in two different parts in close proximity to each other of the Al-Jazeera region, give important clues to understand the degree of closeness between the two dialects of Anatolian Arabic. In this academic notice, we will compare the proverbs and idioms that are still used vividly in Midyat and its surroundings with the proverbs and phrases used in and around Siirt, and try to reveal their similar and different characteristics.