Author:
Abstract
Sayılar, dünyanın yaşayan kültürel değerleri içerisinde çeşitli manalar ve sırlar taşır. Türk kültürünün orijinal yapı taşlarından biri olan sayılar ve sayılara yüklenen kutsal anlamlar edebiyatımıza önemli katkılar sağlamıştır. Sözlü ve yazılı kaynaklarımız içerisinde inanç, medeniyet ve kültürlerden oluşarak sayılardan en çok üç, dört, yedi, dokuz, on iki ve kırk sayılarının gizemli anlamlarda kullanıldığı görülmektedir. Türk milleti olarak yaşadığımız coğrafyalarda farklı temalar ve arketiplerden oluşan ve inanç sistemlerine göre şekillenen sayılardan biri de ondur. Kaynağını geleneklerden ve kültürel değerlerden alan on sayısı eski inançların ve İslamiyetin etkisiyle Türk coğrafyasında çok sayıda motife ve kavrama öncülük etmiştir. Eski inançlarda on emir, on sefirot, Hinduizm’in on öğretisi ve on gün orucu bu arketiplerden bazılarıdır. Türk Coğrafyasında On Uygur boyu, On ok oğulları, On otağ, Askeri yapının on sayısına göre düzenlenmesi, Cengiz Han’ın on yasası, on sayısının kullanılmasında öne çıkan kavramlardır. İslamiyetle birlikte Aşere-i mübeşşere bilgisi, on yoksulun doyurulması, on gece, on gayb eren, on gün oruç, iyiliğin karşılığı olarak on kat mükafatın vadedilmesi on sayısının İslami dini referanslarından birkaçıdır. Ahmet Yesevî’nin oluşturduğu inanç metodolojisinin yapı taşlarından biri de on sayısıdır. Bu bildiride Ahmet Yesevî’nin eserlerinde yer alan on yol, on nur, on makam ve özellikle dört kapı kırk makam adıyla sistemleştirilen inanç yapısını anlamak için Türk kültüründeki on sayısının kullanıldığı alanlar incelenecek ve Yesevî metodolojisindeki on sayısının varlığı, geçmişi ve gizemi hakkında değerlendirmeler yapılacaktır.
Keywords
Abstract
Numbers, carry various meaning and secrets in the living cultural values of the world. Numbers, one of the original building blocks of Turkish culture, and sacred meanings attributed to tthem, had significant contributions to our literature. It is observed that, belief, in our oral and written sources, comprised of civilizations and cultures; three, four, seven, nine, twelve and forty amongst all others had mysterious meanings ascribed to them the most. As the nation of Turks, throughout the lands that we live, ten is one of the numbers that is being shaped in accordance with belief systems cosisting different themes and archetypes. The mystery of the number ten, which is founded on the traditions and cultural values, lays on the old beliefs and Islam, has been the precursor of many motives and concepts in the Turkish geography. Ten commandments, ten sephiroths, Hinduism’s ten teachings, ten day fasting are some of these archetypes in old beliefs. Ten Uygur Clans, Ten Arrow Sons, Ten Pavillions, the arrangements of the military structure in order of tens, Genghis Khans Ten Laws, are some of the concepts of the use of ten. The knowledge of Aşere-i mübeşşere, feeding ten needy, ten nights, ten unseen saints, ten days of fasting, the promise of ten times the reward for kindness, are some of the references to the number ten in Islam. One of the building blocks of the belief methodology of Ahmet Yesevî is the number ten. In this study, in order to understand the concepts such as ten roads, ten lights, ten maqams, and specially systematized by the name of four doors and fourty maqams found in Ahmet Yesevî’s works, and the belief structure the areas of use for the number ten in Turkish Culture will be examined, and the existence, past, and mystery of the number ten in Ahmet Yesevî’s methodology will be evaluated.