TASAVVUFÎ ŞİİR ŞERHLERİNİN BİLİNMEYEN BİR ÖRNEĞİ: SÜNBÜL SİNÂN’IN “GELDİM” REDİFLİ ŞİİRİNE 18. YÜZYILDA YAZILAN BİR ŞERH
Author:
Abstract
İslamî Türk edebiyatının önemli geleneklerinden birisi de şerh faaliyetleridir. Başlangıçta Arapça ve Farsça metinler üzerine yapılmaya başlanan bu faaliyetler, daha sonraları Osmanlı’nın hâkim kültür olmasıyla birlikte Türkçe metinler üzerinde de gerçekleştirilmiştir. Türk şerh geleneğinin genellikle dinî-tasavvufî metinler üzerinde yoğunlaştığı görülür. Ancak, zamanla din dışı metinler üzerinde de şerhler yapılmış, bu şerhlerde dîvânlar, mesneviler ve müstakil şiirler gibi pek çok metin klâsik ve modern yöntemlerden yararlanılarak şerh edilmiştir. Şerh edilen metinlerin en eskileri 13. yüzyılda yaşamış mutasavvıflara aittir. Bu çalışmada da 18. yüzyılda kaleme alınmış bir şerh üzerinde durulmuştur. 17. yüzyıl sûfîlerinden olan ve Sünbüliyye tarikatının kurucusu kabul edilen Sünbül Sinân’ın “Geldim” redifli bir şiiri üzerine yazılan bu şerh, Sünbüliyye tarikatının silsilesinden ve bu tarikatın önemli şeyhlerinden biri olan Seyyid Nûreddîn’in hayatından ve kerâmetlerinden bahseden Silsiletü’n-Nûr adlı manzum menâkıbnâmenin iki nüshasının sonunda yer almaktadır. Bu çalışma, giriş ve onu izleyen üç bölümden oluşturulmuştur. Giriş kısmında kısaca şerh kavramı üzerinde durulmuş, birinci bölümde Sünbül Sinân’ın hayatı ve şiirleri hakkında bilgi verilmiş, ikinci bölümde şerh edilen şiirle ilgili tespitlere yer verilmiş, üçüncü bölümde şerh metniyle ilgili tespitlerden bahsedilmiş ve son bölümde ise şerhin tenkitli metni dikkatlere sunulmuştur. Bu çalışmayla, bestelenerek tekkelerde okunan bir şiirle ilgili yapılan bilinmeyen bir şerhi ilim dünyasına tanıtmak, böylece tasavvufî şiir şerhleriyle ilgilenen araştırmacılara katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
One of the important traditions of Islamic Turkish literature are commentary activities. These activities which started to be done on Arabic and Persian texts in the beginning were carried out on Turkish texts as well,with the dominant culture of the Ottoman Empire. Turkish tradition of commentary is generally seen as focused on religious-mystical texts. However, over time, commentaries were also made on non-religious texts, in which many texts such as divans, masnavis, and independent poems were commented on using the classical and modern methods. The oldest of the commentary texts belong to the sufis who lived in the 13th century. This study also focuses on a commentary taken in the 18th century. This commentary which was written on the poetry of “geldım” repeated word of Sünbül Sinan who is one of the sufis of the 17th century and founder of the Sünbüliye sect, is at the end of two copies of the in verse menaqıbname named Silsiletü’n-Nûr that explains the ranges of the Sünbüliye sect and the life and works of Seyyid Nureddin who is one of the important sheiks of this cult. This study consists of an introduction and three chapters. The concept of comment is emphasized in the introduction part, the information about the life and poems of Sünbül Sinan is given in the first part, the findings about commentary poem are explaned in the second part, the findings about commentary text are mentioned in the third part and the critical text of commentary is presented in the last section. With this work, it is aimed to introduce to the world of knowledge an unknown comment made on a poem, thus contribute to the researcher who is interested in sufi poetry commentaries.