Author:
Abstract
Olayları, olguları ve fikirleri farklı yöntemlerle okuyucuya aktarılmasında aracılık eden gazeteler, Türkiye’nin çok partili hayata geçmesiyle birlikte siyasal yapıyı doğrudan etkileyen bir yapı kazanmıştır. 1946 Seçimlerinden 1950 Seçimlerine kadar geçen sürede gazeteler, ilk defa iktidar mücadelesi içindeki partilerin siyasi propagandalarına yer vermişlerdir. Bu dönemde gazetecilerin siyasi görüşleri doğrultusundaki yazıları, demokrasinin gelişmesinde etkili olmuştur. 1950 Seçimleri öncesi vaatler gazetelerin manşetlerini süslemektedir. Toplumun her kesimine özgürlük ve mutluk vaatleri içinde bulunan Demokrat Parti, seçimler öncesi iktidara en yakın parti olmuştur. Liberal söylemlerle ile iktidara gelme mücadelesi veren DP’nin vaatlerinden basında nasibini almıştı. Seçimden sonra tek başına iktidar olan DP, basına verdiği sözleri yerine getirmiştir. Bu doğrultuda basın özgürlüğünün ön planda tutulduğu ve basın işgücünü koruyucu iki kanun yürürlüğe girmiştir. Gazete patronlarının ve gazetecilerin sorunları, hükümet tarafından ciddiye alınmakta ve çözülmeye çalışılmaktadır. Basın-hükümet ilişkileri üç yıl boyunca hiç olmadığı kadar iyi düzeyde seyretmiştir. Basın-hükümet arasındaki iyi hava 1954 Seçimleri öncesi bir anda tersine dönmüştür. Hükümet için muhalif yazarlar, seçim öncesi büyük tehlike oluşturmaktaydı. Bu tehlikenin ortadan kaldırılma düşüncesi, basın özgürlüğü ile bağdaşmayan bir kanunla olmuştur. Neşir Yoluyla Veya Radyo İle İşlenecek Bazı Cürümler Hakkında Kanunun, Türkiye’de muhalif yazarları susturmayı hedeflemiştir. Kanun en can alıcı noktası ise gazeteciye ispat hakkının tanınmamasıdır. Kanun yürürlüğe girmesi ile birlikte bir anda mahkemelerde yargılanan gazeteci sayısı binli sayılara ulaşmıştır. Gazeteciler, eleştiri özelliği taşıyan yazıları, yazamayacak duruma gelmişlerdir. Gazeteciler neredeyse her gün mahkûm olan gazetecilerin haberini vermekteydi. DP iktidarının son yıllarında Türk basınının en önemli sorunu, hapisteki gazeteciler olmuştu.
Keywords
Abstract
Newspapers which mediate events, facts and ideas to the readers in different ways, turned into a form affecting the political structure directly when Turkey transited to a multiparty system. In the period from 1946 elections to 1950 elections, newspapers firstly gave place to political propagandas of parties in struggle for power. Articles of journalists about their political views influenced development of democracy. Pro-electoral promises in 1950 grabbed headlines of the newspapers. Democratic Party giving freedom and happiness promises to every part of society became the strongest party for government. Press was taken its share from pledges of Democratic Party which was trying to come into power with liberal expressions. Democratic Party which came to the throne alone kept the promises it gave to the press. In this regard, two statues giving priority to press freedom and protecting press labour came into force. Problems of newspaper bosses and journalists were taken seriously and tried to be solved. Relations of press and governments went on intimate relations for three years. Good relations between press and government changed reversely before 1954 elections. Opposing journalists posed great hazard for the government. The government removed these threads by adopting a law which was against press freedom. The rule of Law on Crimes Committed by Publishing or Radio intended to squelch opposing journalists in Turkey. The striking point in the law is that there is no right of proof for journalists. Number of journalists put on trials reached to thousands within enforcement of this law. Journalists were prevented from writing critical articles. They reported news of their imprisoned colleagues every day. The most important problem of the Turkish press in the period of Democratic Party was imprisoned journalists.