Author:
Abstract
Güvenlik, bir devletin varlığını idame ettirebilmesinin en önemli koşullarından birisidir. Onun sayesinde toplumsal huzur tesis edilir ve insanların devlet kavramına güven duymaları sağlanır. Onun eksikliğinin hissedildiği zamanlarda da devlet kavramı tartışmaya açılır ve bireylerin, grupların kendi adalet mekanizmalarını ön planda tuttuğu bir sistem ortaya çıkar. Nitekim bu konuya örnek teşkil etmesi bakımından mütareke devri sırasında doğu illerinde mevcut güvenlik açığından istifa eden birtakım gruplar kamu düzenini bozan bazı eylemler gerçekleştirmişlerdir. Osmanlı Devleti ise İtilaf devletlerinin mütareke ahkâmından doğan haklarını öne sürerek ilgili noktaları işgal teşebbüslerini bertaraf edebilmek için kamu düzenine zarar veren grupları etkisiz hale getirmeye çalışmıştır. Bu çalışma, mütareke devri sırasında Diyarbakır, Mardin ve Urfa gibi doğu vilayetlerinde yaşanan asayiş problemlerinin sebeplerini ve Osmanlı devlet aygıtının bu problemler karşısındaki reaksiyonunu araştırmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan belgeler incelenerek İstanbul ile yerel yönetim birimlerinin meselenin çözümü noktasında nasıl bir irade ortaya koydukları açığa kavuşturulmak istenmiştir. Ayrıca yerel yönetim birimlerinden İstanbul’a gönderilen telgraflarda yer alan bazı özel kelimelere çalışmada sık sık yer verilerek merkez-taşra ilişkilerine farklı bir açıdan bakılmıştır. Son olarak mütareke devri sırasında Anadolu’nun çeşitli noktalarında yaşanan asayiş problemleri ile alakalı daha önce yapılan çalışmalar bazı tenkidatlara maruz bırakılarak bu çalışmanın farklılığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Security is one of the most important conditions for a state to maintain its existence. Thanks to him social peace is established and people are ensured to trust the concept of the state. When the lack of it is felt, the concept of the state opens up to discussion and a system in which individuals and groups prioritize their own mechanisms of justice emerges. As an example of this, some groups who resigned from the existing security gap in eastern provinces during the armistice period carried out some actions that disrupted the public order. On the other hand, the Ottoman state, claimed the rights of the Entente states arising from the armistice agreement and tried to neutralize the groups in order to eliminate the occupation attempts. This study aims to investigate the causes of public order problems in the eastern provinces such as Diyarbakır, Mardin and Urfa during the period of armistice and the reaction of the Ottoman state apparatus against these problems. In this context, the documents in the Ottoman archives of the Prime Ministry were examined and it was wanted to be explained how Istanbul and local government units put forward a will to solve the issue. In addition, some special words in telegrams sent to Istanbul from local government units were frequently included in the study, and central-provincial relations were sought from a different perspective. Finally, during the armistice period, studies related to public order problems in various parts of Anatolia were subjected to some criticism and the difference of this study was tried to be explained.